Właściwość rzeczowa organów podatkowych od 1 marca 2017 r.

 

Artykuł autorstwa eksperta PKF (Krzysztof Marcinowski - Konsultant ds. doradztwa podatkowego), został opublikowany w marcu 2017 r. na łamach miesięcznika "TaxFin.pl".

1 marca 2017 r. przynosi reformę trzech odrębnych struktur administracji rządowej, a podlegających ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych tj. administracji podatkowej, celnej i kontroli skarbowej, poprzez ich połączenie w jeden organizm Krajowej Administracji Skarbowej (KAS). W zamiarze ustawodawcy KAS ma stanowić wyspecjalizowaną administrację rządową wykonującą zadania z zakresu realizacji dochodów z tytułu podatków, należności celnych, opłat oraz niepodatkowych należności budżetowych, ochrony interesów Skarbu Państwa oraz ochrony obszaru celnego Unii Europejskiej, a także zapewniającą obsługę i wsparcie podatnika i płatnika w prawidłowym wykonywaniu obowiązków podatkowych oraz obsługę i wsparcie przedsiębiorcy w prawidłowym wykonywaniu obowiązków celnych. Wprowadzona reforma modyfikuje również właściwość rzeczową organów podatkowych.

Organy podatkowe

Z dniem 1 marca 2017 r. nowelizacji ulega art. 13 Ordynacji podatkowej, która modyfikuje dotychczasowy katalog organów administracji jako organów podatkowych (jednocześnie nie definiując tego pojęcia), w ten sposób, że do już funkcjonującego organu podatkowego, tj.:

• naczelnika urzędu skarbowego

wprowadza:

• naczelnika urzędu celno – skarbowego (w miejsce naczelnika urzędu celnego),
• dyrektora izby administracji skarbowej (w miejsce dyrektora izby skarbowej i dyrektora izby celnej),
• Szefa Krajowej Administracji Podatkowej (w miejsce ministra właściwego do spraw finansów publicznych)
• Dyrektora Krajowej Informacji Podatkowej, jako organ właściwy w sprawach dotyczących wydawania, zmieniania i uchylania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego,

lub modyfikuje:

•  ministra właściwego do spraw finansów publicznych, jako organ właściwy w sprawach interpretacji ogólnych i objaśnień podatkowych.

Ordynacja podatkowa wymieniając  w ten sposób organy podatkowego akcentuje przede wszystkim ich nazwę oraz pozycję w dwuinstancyjnym procedurze podatkowej (np. naczelnik urzędu skarbowego jako organ pierwszej instancji, dyrektor izby administracji skarbowej jako organ odwoławczy, itp.).

W niewielkim stopniu określa ona właściwość rzeczową organów, rozumianą jako zdolność do załatwiania określonej kategorii spraw (właściwością rzeczową będzie np. przypisanie ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych zadań w zakresie interpretacji ogólnych). Aktem prawnym, pozwalającym na określenie tej właściwości organów podatkowych jest ustawa z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (dalej jako: ustawa KAS).  W związku z wejściem w życie tej ustawy tracą moc: ustawa o kontroli skarbowej, ustawa o urzędach i izbach skarbowych, ustawa o Służbie Celnej oraz ustawa o administracji podatkowej, na podstawie których, w stanie prawnym przed 1 marca 2017 r., możliwe było  określenie właściwości rzeczowej organów.

Naczelnik urzędu skarbowego

Reforma administracji podatkowej nie przynosi zasadniczych zmian w funkcjonowaniu naczelnika urzędu skarbowego. Organ ten zachowuje swoje podstawowe kompetencje w zakresie ustalania, określania, poboru podatków, opłat i niepodatkowych należności budżetowych czy wykonywania kontroli podatkowych. Zasadniczym novum to przede wszystkim przypisanie naczelnikowi urzędu skarbowego kompetencji w zakresie poboru należności celnych oraz innych opłat, związanych z przywozem i wywozem towarów. Poza powyższą nowością, przepisy art. 28 i 29 ustawy KAS określające zakres zadań naczelnika urzędu skarbowego mają charakter uzupełniający i doprecyzowujące dotychczasowe kompetencje tego organu.

Naczelnik urzędu celno – skarbowego

Naczelnik urzędu celno – skarbowego jest nowym organem podatkowym w strukturze administracji podlegającej ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych. Organ ten skupia kompetencje dotychczas przypisane organom celnym i kontroli skarbowej. Przejmując ich kompetencje, zakres zadań naczelnika urzędu celno – skarbowego, na podstawie art. 33 ustawy KAS, obejmuje m. in.:

 

1. wykonywanie kontroli celno-skarbowej,
2. ustalanie i określanie podatków, opłat i niepodatkowych należności budżetowych,
3. rozstrzyganie w drugiej instancji w sprawach, w których zakończono kontrola celno – skarbowa przekształca się w postępowanie podatkowe, jeżeli kontrolowany nie złożył korekty deklaracji albo ta korekta nie została uwzględniona,
4. prowadzenie urzędowego sprawdzenia;
5. obejmowanie towarów procedurami celnymi oraz wykonywanie innych czynności przewidzianych przepisami prawa celnego;
6. wymiar należności celnych i podatkowych oraz innych opłat, związanych z przywozem i wywozem towarów;
7. prowadzenie w pierwszej instancji postępowań w sprawach celnych przewidzianych przepisami prawa celnego oraz w sprawach podatkowych związanych z przywozem lub wywozem towarów;
8. rozpoznawanie, wykrywanie i zwalczanie przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych, zapobieganie tym przestępstwom i wykroczeniom oraz ściganie ich sprawców, w zakresie określonym w Kodeksie karnym skarbowym;
9. rozpoznawanie, wykrywanie i zwalczanie przestępstw określonych w ustawie o rachunkowości, zapobieganie tym przestępstwom oraz ściganie ich sprawców;
10. rozpoznawanie, wykrywanie i zwalczanie przestępstw i wykroczeń określonych m. in. w:

 

 

• ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych
• Kodeksie karnym, w zakresie niestosowania się do zakazu wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych,
• ustawie Prawo własności przemysłowej,
• ustawie o obrocie z zagranicą towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa
• ustawie o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzaniu wyrobów tytoniowych,
• ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami
• ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii,
• ustawie o wyrobie napojów spirytusowych oraz o rejestracji i ochronie oznaczeń geograficznych napojów spirytusowych,

 

oraz zapobieganie tym przestępstwom i wykroczeniom, a także ściganie ich sprawców, jeżeli zostały ujawnione przez Służbę Celno-Skarbową;

 

11. realizacja zadań, obejmujących rozpoznawani, wykrywanie i zwalczanie przestępstw określonych w Kodeksie karnym, w związku z którymi doszło do uszczuplenia lub narażenia uszczuplenia należności publicznoprawnych;
12. wykonywanie czynności operacyjno – rozpoznawczych,
13. współpraca w zakresie wymiany informacji podatkowych, celnych i finansowych z państwami członkowskimi Unii Europejskiej oraz z państwami trzecimi określonych przepisami prawa międzynarodowego;
14. prowadzenie działalności analitycznej, prognostycznej i badawczej oraz analizy ryzyka dotyczącej zjawisk występujących w obszarze jego właściwości;

Dyrektor Izby Administracji Skarbowej

Dyrektor Izby Administracji Skarbowej co do zasady wstępuje w dotychczasowe kompetencje dyrektora izby skarbowej, przy czym są one zmodyfikowane i uzupełnione w głównej mierze o:

 

1. nadzór nad działalnością naczelników urzędów celno – skarbowych,
2. rozstrzyganie w drugiej instancji w sprawach należących w pierwszej instancji do naczelników urzędów celno – skarbowych,
3. wykonywanie czynności audytowych, 
4. wykonywanie audytu, tj. oceny gospodarowania środkami publicznymi, wywiązywania się z warunków finansowania pomocy ze środków publicznych, wykorzystania i rozporządzania mieniem państwowym, wykorzystania mienia otrzymanego od Skarbu Państwa w celu realizacji zadań publicznych oraz wypełniania zobowiązań wynikających z udzielonych przez Skarb Państwa poręczeń i gwarancji,
5. wykonywanie zadań wynikających z przepisów prawa Unii Europejskiej regulujących INTRASTAT oraz EXTRASTAT, a także prowadzenie postępowań w zakresie INTRASTAT,
6. prowadzenie działalności analitycznej, prognostycznej i badawczej dotyczącej zjawisk występujących we właściwości KAS oraz analizy ryzyka 

 

Szef Krajowej Administracji Podatkowej

Katalog zadań Szefa Krajowej Administracji Podatkowej, określony w art. 14 ustawy KAS, obejmuje  m. in.:

 

1. nadzór nad działalnością dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, dyrektorów izb administracji skarbowej, naczelników urzędów skarbowych, naczelników urzędów celno-skarbowych, dyrektora Krajowej Szkoły Skarbowości, dyrektora Centrum Informatyki KAS oraz dyrektorów właściwych w sprawach KAS komórek organizacyjnych w urzędzie obsługującym ministra właściwego do spraw finansów publicznych,
2. kształtowanie polityki kadrowej i szkoleniowej w jednostkach organizacyjnych KAS;
3. realizacja budżetu państwa w zakresie ustalonym dla KAS;
4. rozpoznawanie, wykrywanie i zwalczanie przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych, zapobieganie tym przestępstwom i wykroczeniom oraz ściganie ich sprawców, w zakresie określonym w Kodeksie karnym skarbowym,
5. realizacja zadań, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 15 i 16;
6. przeciwdziałanie praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu;
7. koordynowanie kontroli celno-skarbowych wykonywanych przez naczelników urzędów celno-skarbowych;
8. audyt gospodarowania środkami pochodzącymi z budżetu Unii Europejskiej oraz niepodlegającymi zwrotowi środkami z pomocy udzielanej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA);
9. współpraca z właściwymi organami innych państw oraz organizacjami międzynarodowymi i instytucjami międzynarodowymi;
10. prowadzenie działalności analitycznej, prognostycznej i badawczej dotyczącej zjawisk występujących we właściwości KAS oraz analizy ryzyka;

 

Dyrektor Krajowej Informacji Podatkowej

Kompetencje dyrektora Krajowej Informacji Podatkowej związane są przede wszystkim z działalnością dotyczącą informacji podatkowej i celnej. Jak bowiem stanowi art. 22 ustawy KAS, do zadań tego organu należy:

 

1. zapewnianie jednolitej i powszechnie dostępnej informacji podatkowej i celnej, w tym jej przetwarzanie i udostępnianie;
2. prowadzenie spraw dotyczących interpretacji indywidualnych przepisów prawa podatkowego;
3. prowadzenie działalności informacyjnej i edukacyjnej w zakresie przepisów prawa podatkowego i celnego;
4. realizacja polityki kadrowej i szkoleniowej w Krajowej Informacji Skarbowej;
5. identyfikowanie obszarów zagrożeń mogących mieć wpływ na prawidłowość wykonywania obowiązków podatkowych i celnych;
6. wykonywanie innych zadań określonych w odrębnych przepisach.

 

Minister właściwy ds. finansów publicznych

Ustawy o KAS nie przypisuje  ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych szczególnych kompetencji, tak jak to czyni w przypadku wyżej wymienionych organów. Rola ministra właściwego do spraw finansów publicznych sprowadza się do takich czynności jak koordynowanie czy współdziałaniu w kształtowaniu polityki państwa w zakresie zadań KAS, wnioskowanie o skład osobowy na wyższych stanowiskach w organach KAS. Szczególne znaczenie tego organy wynika jednak z przepisów Ordynacji podatkowej, zgodnie z którą jest on odpowiedzialny za wydawanie interpretacji ogólnych prawa podatkowego.

Reforma KAS ma za zadanie lepsze wykorzystanie zasobów kadrowych, finansowych i organizacyjnych dotychczasowych służb (podatkowej, celnej i kontrolnej), co ma przełożyć się na sprawniejszą obsługę podatników i podnoszenie standardów tej obsługi. W szerszej zaś perspektywie zmiany mają pozwolić na:

 - zwiększenie bezpieczeństwa finansowego państwa – nowa organizacja pracy sprzyjać będzie sprawniejszemu wykrywaniu oszustw i innych przestępstw podatkowych, popełnianych na szkodę Skarbu Państwa;

- lepsze identyfikowanie oraz eliminowanie zjawisk sprzyjających uszczupleniom wpływów budżetowych, jakimi są tzw. działania optymalizacyjne zmierzające do omijania przepisów prawa podatkowego i niepłacenia należnych podatków.

Czas pokaże, na ile wprowadzona reforma okaże się efektywnymi działaniami zmierzającymi do osiągnięcia postawionych celów, a na ile czynnościami pozornymi, nic nie wnoszącym do relacji podatnik – Państwo.