Ustawa o środkach nadzwyczajnych ograniczających wysokość cen energii elektrycznej oraz wsparciu niektórych odbiorców w 2023 r.

Prezydent RP w dniu 2 listopada 2022 roku podpisał ustawę o środkach nadzwyczajnych mających na celu ograniczenie wysokości cen energii elektrycznej oraz wsparciu niektórych odbiorców w 2023 roku (Dz. U. poz. 2243 z późn. zm., dalej jako „Ustawa”). Ustawa weszła w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia, tj. 4 listopada 2022 roku, z wyjątkiem art. 35 dokonującego zmiany w ustawie z dnia 20 maja 2021 r. o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1093, z późn. zm.), który wchodzi w życie z dniem 1 lipca 2024 r.

Należy wskazać, że z mocą obowiązującą od 1 stycznia 2023 r. ustawą z dnia 15 grudnia 2022 r. o szczególnej ochronie niektórych odbiorców paliw gazowych w 2023 r. w związku z sytuacją na rynku gazu, (Dz. U. poz. 2687, dalej jako „Ustawa zmieniająca”), Ustawodawca dokonał częściowej nowelizacji m.in. przedmiotowej Ustawy.

1. Główne założenia i cele Ustawy

Obserwowany od kilku miesięcy znaczny wzrost cen energii elektrycznej jest spowodowany nałożeniem się szeregu niesprzyjających okoliczności, m.in. inwazją zbrojną Rosji na Ukrainę, czy inflacją, która dotyka wszystkie państwa UE i wpływa na ceny surowców energetycznych na rynkach światowych.

Sytuację związaną ze wzrostem cen energii najbardziej odczuwają odbiorcy energii elektrycznej w gospodarstwach domowych, jak również sektor mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw.

Mikro-, małe i średnie przedsiębiorstwa są szczególnie wrażliwe na wzrost kosztów zużycia energii elektrycznej. Przedsiębiorstwa te mają bowiem, w porównaniu do przedsiębiorstw o większym rozmiarze działalności, ograniczone warunki dostępu do środków inwestycyjnych, zatem wyższe jest w tej grupie przedsiębiorstw ryzyko utraty płynności finansowej.

W celu zminimalizowania podwyżek cen energii elektrycznej dla ww. grup odbiorców, a także zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego obywateli poprzez zagwarantowanie ciągłości dostaw energii elektrycznej do: gospodarstw domowych, dla podmiotów realizujących zadania z zakresu użyteczności publicznej, jak również dla sektora małych i średnich przedsiębiorstw, Ustawodawca przewidział konieczność wprowadzenia szczególnego rozwiązania osłonowego w postaci przedmiotowej Ustawy, umożliwiającej podejmowanie działań minimalizujących aktualne negatywne skutki społeczno-gospodarcze.

2. Ceny maksymalne

Ustawa przewiduje ustalenie maksymalnych cen energii elektrycznej w wysokości:

1. 693 zł/MWh – w przypadku odbiorców uprawnionych, zużywających energię w gospodarstwach domowych,
2. 785 zł/MWh – w przypadku innych odbiorców uprawnionych, m.in. mikro-, małych i średnich przedsiębiorców (dalej „MŚP”) w rozumieniu ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2021 r. poz. 162, z późn zm.) oraz wybranych odbiorców sektora publicznosocjalnego.

Ustawa przewiduje dodatkowo obowiązek stosowania upustu dla odbiorców z sektora mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw w przypadku zużycia przez tych odbiorców w okresie od 1 stycznia 2023 r. do dnia 31 grudnia 2023 r. maksymalnie 90% średniorocznego wolumenu zużywanej energii elektrycznej w latach 2018-2022. Wysokość upustu wynosić będzie 10% wartości rachunku za obrót energią elektryczną w okresie od 1 stycznia 2023 r. do 31 grudnia 2023 r. z możliwością stosowania go w rozliczeniach ze sprzedawcą energii w roku 2024. Należy jednakże wskazać, że odbiorcami uprawnionymi do skorzystania z 10% upustu w 2024 r. będą tylko odbiorcy wymienieni w pkt 2 części IV niniejszego alertu.

3. W jakim okresie będą stosowane ceny maksymalne

Przedsiębiorstwa energetyczne będą zobowiązane do stosowania ceny maksymalnej w rozliczeniach z:

1. gospodarstwami domowymi – od momentu przekroczenia limitów zużycia do dnia 31 grudnia 2023 r.;
2. mikro-, małymi i średnimi przedsiębiorcami – w okresie od dnia 1 grudnia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2023 r., a w przypadku podpisania umowy sprzedaży energii elektrycznej (lub umowy kompleksowej) przewidującą stawkę wyższą niż 785 zł/MWh po dniu 23 lutego 2022 roku, stawka 785 zł/MWh będzie obowiązywała również z mocą wsteczną, za okres do 30 listopada 2022 roku.
3. podmiotami użyteczności publicznej i samorządami – od 24 lutego 2022 r. do 31 grudnia 2023 r.

4. Kto będzie uprawniony do obniżonych cen energii

Odbiorcami uprawnionymi z mocy Ustawy są:

1. odbiorcy końcowi dokonujący zakupu energii elektrycznej w celu jej zużycia na potrzeby gospodarstw domowych (na cele niezwiązane z działalnością gospodarczą), w przypadku zużycia energii elektrycznej powyżej progów wyznaczonych Ustawą;
2. MŚP, w tym również producenci rolni będący osobami fizycznymi wpisanymi do ewidencji producentów w zakresie, w jakim zużywają energię elektryczną na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej;
3. jednostki samorządu terytorialnego (dalej „JST”), m.st. Warszawa, związek metropolitalny w województwie śląskim lub podmioty świadczące na rzecz tych podmiotów usługi (w tym samorządowe zakłady budżetowe, samorządowe jednostki budżetowe i spółki komunalne) w zakresie, w jakim zużywają energię elektryczną na potrzeby wykonywania zadań zleconych i zadań własnych, w tym usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym;
4. inne wyliczone w Ustawie podmioty użyteczności publicznej prowadzące m.in. działalność zdrowotną, edukacyjną, kulturalną i społeczną w zakresie, w jakim zużywają energię elektryczną na potrzeby działalności pożytku publicznego;
5. podmioty, które z mocy ustawy, umowy lub innego tytułu prawnego są uprawnione lub zobowiązane do zapewnienia energii elektrycznej w lokalach użytkowanych przez MŚP, JST oraz inne podmioty, o których mowa pkt 2-4 powyżej w zakresie, w jakim zapewniają energię elektryczną w tych lokalach.

Ustawa zmieniająca rozszerzyła katalog uprawnionych o ww. pkt 5, umożliwiając tym samym skorzystanie z maksymalnych cen przez m.in. MŚP wynajmujące lokale, które same nie mają zawartych umów bezpośrednio ze sprzedawcami lub wytwórcami energii.

5. Wymogi uprawniające do skorzystania z cen maksymalnych

Celem kwalifikacji odbiorców wymienionych w pkt 2-5 części IV alertu (tj. z wyłączeniem gospodarstw domowych) jako odbiorców uprawnionych w rozumieniu Ustawy, niezbędne będzie złożenie przez nich oświadczenia. Podmiot składa oświadczenie na piśmie w postaci papierowej lub elektronicznej przedsiębiorstwu energetycznemu, od którego odbiera energię w terminie:

1. do dnia 30 listopada 2022 r. – w przypadku odbiorców, o których mowa powyżej w pkt 2-4 części IV alertu;
2. do dnia 31 stycznia 2023 r. – w przypadku odbiorców, o których mowa powyżej w pkt 5 części IV alertu oraz w przypadku wspólnot mieszkaniowych albo spółdzielni mieszkaniowych w zakresie, w jakim zużywają one energię elektryczną na potrzeby podstawowej działalności.

Co istotne, po upływie ww. terminów podmiotom nadal będzie przysługiwać prawo do złożenia oświadczenia. W przypadku złożenia oświadczenia po tym terminie, ceny maksymalne wobec danego podmiotu będą stosowane od miesiąca następnego po złożeniu oświadczenia (nie będzie możliwości stosowania ceny maksymalnej ze skutkiem wstecznym).

Oświadczenie powinno być zgodne ze wzorem ustalonym w rozporządzeniu z dnia 10 listopada 2022 r. Ministra Klimatu i Środowiska

(https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20220002299/O/D20222299.pdf).

6. Co powinno zawierać oświadczenie?

Oświadczenie składane przez odbiorców uprawnionych powinno zawierać:

1. oświadczenie o spełnieniu warunków pozwalających na uznanie składającego oświadczenie za odbiorcę uprawnionego;
2. wskazanie danych służących określeniu szacunkowej części energii elektrycznej, która będzie zużywana na potrzeby:

1. podmiotów lub realizacji zadań, o których mowa w pkt 2-5 części IV alertu,
2. inne niż wyżej wskazane;

3. określenie szacowanej części energii elektrycznej, która będzie zużywana na potrzeby, o których mowa w pkt 2 powyżej;
4. numer punktu poboru energii;
5. datę zawarcia umowy sprzedaży albo umowy kompleksowej;
6. klauzulę o świadomości odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.

7. Rekompensaty dla dostawców energii

Warto również wspomnieć, że przedsiębiorstwa obrotu i dystrybucji energią elektryczną zostaną objęte rekompensatami z tytułu stosowania cen maksymalnych oraz upustów.

Pliki do pobrania

• PKF Alert - Ustawa o środkach nadzwyczajnych ograniczających wysokość cen energii elektrycznej oraz wsparciu niektórych odbiorców w 2023 r..pdf [PDF]