Ustanowienie Centralnego Biura Zwalczania Cyberprzestępczości

Dnia 28 grudnia 2021 r. Prezydent podpisał ustawę z dnia 17 grudnia 2021 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z powołaniem Centralnego Biura Zwalczania Cyberprzestępczości (dalej: „Ustawa”). Rozwiązania zostały przygotowane przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji we współpracy z Komendą Główną Policji.

Rząd, powołując się na fakt, iż obowiązkiem państwa jest zapewnienie obywatelom bezpieczeństwa w sieci, poprzez uchwaloną Ustawę zakłada utworzenie w Policji nowego rodzaju służby, tj. służby zwalczania cyberprzestępczości. Służbę tę od innych rodzajów służb Policji odróżniać będzie zarówno zakres wykonywanych zadań, jak też system rekrutacji i szkolenia funkcjonariuszy, przygotowujący do ich wykonywania, a także system wynagrodzeń.

Obecnie w Policji w strukturach komendy głównej oraz komend wojewódzkich funkcjonują biura do walki z cyberprzestępczością. Art. 1. ust 2) Ustawy, dodający art. 5d ustawy o Policji, zakłada powstanie nowego, wzorowanego na Centralnym Biurze Śledczym, pionu Policji, tj. Centralnego Biura Zwalczania Cyberprzestępczości (dalej również „CBZC”). Jak można przeczytać w uzasadnieniu do Ustawy jest to „jednolita w skali kraju jednostka organizacyjna Policji, z siedzibą w Warszawie, zwalczająca cyberprzestępczość, odpowiedzialna za realizację na obszarze całego kraju zadań w zakresie rozpoznawania, zapobiegania i zwalczania przestępstw popełnionych przy użyciu systemu informatycznego, systemu teleinformatycznego lub sieci teleinformatycznej”. Do zadań CBZC należy również wykrywanie i ściganie sprawców tego typu przestępstw oraz wspieranie, w niezbędnym zakresie, pozostałych jednostek organizacyjnych Policji w rozpoznawaniu, zapobieganiu i zwalczaniu tego typu przestępczości.

Funkcjonariusze CBZC będą mogli prowadzić działania operacyjno-rozpoznawcze, dochodzeniowo-śledcze oraz administracyjno-porządkowe, na zasadach określonych w ustawie o Policji.

Organ będący kierownikiem Centralnego Biura Zwalczania Cyberprzestępczości

Ustawa zakłada, że kierowanie nowo tworzoną jednostką Policji zostanie powierzone Komendantowi CBZC. Będzie to bezpośredni przełożony policjantów wykonujących służbę w Centralnym Biurze Zwalczania Cyberprzestępczości, podległy w swoich działaniach Komendantowi Głównemu Policji.

Komendanta Centralnego Biura Zwalczania Cyberprzestępczości, spośród oficerów Policji, powoływał i odwoływał będzie minister właściwy do spraw wewnętrznych na wniosek Komendanta Głównego Policji. Zastępców Komendanta CBZC będzie powoływał i odwoływał Komendant Główny Policji na wniosek Komendanta Centralnego Biura Zwalczania Cyberprzestępczości. 

W Ustawie wskazano dodatkowo, że w terminie 7 dni od jej wejścia w życie Komendant Główny Policji wyznaczy, w celu podjęcia czynności przygotowawczych i organizacyjnych niezbędnych do rozpoczęcia funkcjonowania Centralnego Biura Zwalczania Cyberprzestępczości, spośród oficerów starszych Policji służby kryminalnej lub śledczej Pełnomocnika Komendanta Głównego Policji do spraw utworzenia służby zwalczania cyberprzestępczości.

W okresie sześciu miesięcy Pełnomocnik przedstawi Komendantowi Głównemu Policji listę nazwisk policjantów, wraz z propozycją przeniesienia ich do służby w nowej jednostce. Z dniem powołania komendanta CBZC Pełnomocnik zakończy swoją działalność.

Zmiana postępowania kwalifikacyjnego w stosunku do kandydatów do Centralnego Biura Zwalczania Cyberprzestępczości

Ustawa wprowadza zmiany w procedurze naboru do służby w Policji, które mają na celu umożliwienie sprawnego prowadzenia postępowania kwalifikacyjnego w stosunku do kandydatów ubiegających się o przyjęcie do służby w jednostce zwalczania cyberprzestępczości.

W związku z utworzeniem CBZC, w ramach postępowania kwalifikacyjnego przeprowadzonego w stosunku do osoby ubiegającej się o przyjęcie do CBZC, dodano etap mający na celu sprawdzenie wiedzy i umiejętności z zakresu informatyki, funkcjonowania systemów informatycznych, systemów teleinformatycznych, sieci teleinformatycznych oraz znajomości języka obcego z wyżej wymienionych obszarów.

W stosunku do osób ubiegających się o pracę w CBZC, Ustawa zakłada rezygnację z konieczności przeprowadzania testu wiedzy oraz testu sprawności fizycznej. Dodatkową zmianą jest brak przymusu odbycia procesu adaptacji służbowej w oddziale prewencji Policji albo w samodzielnym pododdziale prewencji Policji. Zmiany te wynikają z charakteru zadań, które będą wykonywane przez funkcjonariuszy Centralnego Biura Zwalczania Cyberprzestępczości oraz mają na celu ułatwienie pozyskania kandydatów do służby o szczególnych umiejętnościach, na które nie ma wpływu np. sprawność fizyczna.

System wynagradzania funkcjonariuszy służby zwalczania cyberprzestępczości

Ustawa zakłada przyjęcie zmodyfikowanego mechanizmu określenia wysokości uposażeń funkcjonariuszy bezpośrednio zwalczających cyberprzestępczość. Policjanci, w związku z pełnieniem służby w CBZC, będą uprawnieni do dodatkowego świadczenia w miesięcznej wysokości nie niższej niż 70% i nie wyższej niż 130% przeciętnego uposażenia policjantów.

Wysokość dodatkowego świadczenia uzależniona będzie od oceny wykonywanych obowiązków oraz realizacji powierzonych policjantowi zadań i czynności, ze szczególnym uwzględnieniem ich charakteru i zakresu, rodzaju i poziomu posiadanych przez policjanta kwalifikacji zawodowych, a także opinii służbowej poprzedzającej ustalenie wysokości przedmiotowego dodatku.

Przeprowadzanie szkoleń

W Ustawie uregulowane zostały także kwestie związane z kierowaniem policjantów na przeszkolenie, na studia wyższe lub podyplomowe w kraju lub za granicą, a także na aplikacje w zawodach prawniczych, realizowane poza jednostkami szkoleniowymi policji.

Przewidziana została konieczność zawarcia umowy z policjantem, którego zamierza się skierować na koszt Policji na doszkalanie, w przypadku gdy koszt nauki przekroczy kwotę sześciokrotności wysokości wynagrodzenia minimalnego.

Umowa określać będzie wzajemne prawa i obowiązki stron związane ze skierowaniem na doszkalanie, w szczególności warunki zwrotu kosztów poniesionych na naukę i utrzymanie policjanta w przypadku nieukończenia przez niego nauki lub zwolnienia ze służby przed upływem 5 lat od dnia ukończenia nauki lub szkoleń, jeśli koszty nauki lub szkoleń zostały pokryte z budżetu Policji.

Komendant Główny Policji będzie mógł zwolnić policjanta z obowiązku zwrotu kosztów w całości lub w części na jego pisemny wniosek, uzasadniony szczególną sytuacją życiową, rodzinną lub materialną. Obowiązek ewentualnego zwrotu kosztów będzie zmniejszany proporcjonalnie w stosunku do okresu pozostawania w stosunku służbowym po zakończeniu nauki. Ustalone w ten sposób granice swobody zawierania umów szkoleniowych powinny zapewnić równowagę pomiędzy interesem funkcjonariusza a interesem służby.

Katalog cyberprzestępstw

Ustawa ma na celu umożliwienie Policji realizacji czynności operacyjnych i rozpoznawczych poprzez rozszerzenie katalogu przestępstw, w przypadku których możliwe jest zastosowanie kontroli operacyjnej na przestępstwa takie jak m.in. wszczynanie fałszywych alarmów, hacking komputerowy (bezprawne pozyskiwanie informacji), tzw. sabotaż komputerowy, niszczenie danych informatycznych czy bezprawne wykorzystanie programów i danych.

Nowe etaty

Ustawa zakłada utworzenie dodatkowych 1800 etatów dla nowo tworzonej służby zwalczania cyberprzestępczości. Ma to nastąpić stopniowo, w okresie 4 lat od wejścia w życie ustawy.

W czasie prac nad Ustawą rząd zapewniał, że pracownicy zatrudnieni w Biurze do Walki z Cyberprzestępczością Komendy Głównej Policji oraz pracownicy zatrudnieni w jednostkach i komórkach organizacyjnych podległych właściwym komendantom wojewódzkim albo Komendantowi Stołecznemu Policji, w których podejmowane są działania związane z rozpoznawaniem, zapobieganiem i zwalczaniem przestępstw popełnionych m.in. przy użyciu systemu informatycznego, a także wykrywaniem i ściganiem sprawców tych przestępstw, z dniem wejścia w życie ustawy staną się pracownikami CBZC z zachowaniem dotychczasowych warunków pracy i płacy, zachowując ciągłość pracy.

Koszt powołania CBZC

Ustawa zakłada maksymalny limit wydatków z budżetu państwa na powołanie CBZC na poziomie 4,4 mld zł. Koszty te obejmują m.in. zakup specjalistycznego sprzętu. Do niezbędnego wyposażenia zaliczyć należy m.in. mobilne laboratorium informatyki śledczej, komputery stacjonarne i przenośne o zwiększonej mocy obliczeniowej, serwery – w kontekście zabezpieczeń kryptograficznych, aplikacje służące do przetwarzania i analizy danych pochodzących z różnych źródeł czy posiadanie dostępu do komercyjnych serwisów pozwalających na szybką weryfikację tożsamości oraz zintegrowanie ich z posiadanymi systemami.

Na budowę siedziby Centralnego Biura Zwalczania Cyberprzestępczości (CBZC) zaplanowano kwotę 450 000 tys. zł.

Wejście w życie

Ustawa została opublikowana w Dzienniku Ustaw 28 grudnia 2021 roku, a wejdzie w życie 11 stycznia 2022 roku.

Pliki do pobrania

• PKF Alert - Ustanowienie Centralnego Biura Zwalczania Cyberprzestępczości.pdf [PDF]