Urząd nie może automatycznie szacować przychodu

01.01.1970
Artykuł autorstwa eksperta PKF (Michał Piotrowski - Doradca podatkowy), został opublikowany 04 lutego 2010 r. na łamach dziennika "Rzeczpospolita".

Rozliczenie transakcji firmy, które sprzedają towary po preferencyjnej cenie ryzykuja spór z fiskusem. Chyba, że jej obni żenie jest uzasadnione.

- Planujemy zawarcie specyficznej umowy handlowej z wypożyczalnią przewidujacej wynajem różnorodnego sprzętu turystyczno – sportowego o niedużej wartosci jednostkowej (nie jest wieksza niż 3,5 tys. zł). Wynajem jest krótkoterminowy i obejmuje tzw. sezon (zwyczajowo okres nie dłuższy niż 6 miesięcy). Sprzet przeznaczony jest do dalszego odpłatnego wynajmu przez wypożyczalnie. Otrzymywać będziemy wynagrodzenie kalkulowane jako miesięczna opłata stała oraz prowizja obliczana jako procent przychodów uzyskanych z tytułu wypożyczania sprzętu. Jednocześnie w umowie zawarta jest klauzula o możliwości jego preferencyjnego zakupu przez wypożyczalnie po zakonczeniu okresu umowy (a więc np. 6 miesiącach). Cena wykupu dość istotnie odbiegałaby od rynkowej wartości poszczególnych akcesoriów. Czy w takiej sytuacji istnieje ryzyko zakwestionowania ceny sprzedaży i tym samym przychodu podatkowego przez urzad skarbowy? – pyta czytelnik DF.

Decyduje wartość rynkowa

Z literalnego brzmienia przepisów wynika, że przy założeniu znaczącego obniżenia ceny wykupu ryzyko sporu z organem podatkowym jest niemal pewne. W mojej ocenie nie oznacza to jednak, że podatnik nie ma prawa do takiej konstrukcji umowy. Ustawa o CIT mówi, że organy podatkowe maja prawo do ingerowania w warunki sprzedaży zarówno przy transakcjach pomiędzy podmiotami powiązanymi, jak i niepowiązanymi.

Przy transakcjach pomiędzy podmiotami niezależnymi uprawnienie takie wynika z art.14 ustawy o CIT, zgodnie z którym przychodem z odpłatnego zbycia rzeczy lub praw jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie. Jeżeli jednak cena bez uzasadnionej przyczyny znacznie odbiega od wartości rynkowej tych rzeczy lub praw, przychód określa organ podatkowy w wartości rynkowej.

Wartość rynkowa określa sie na podstawie cen stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju lub gatunku, z uwzględnieniem ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich odpłatnego zbycia.

Preferencje dla leasingu

Pewnego rodzaju odstępstwo od powyższej zasady przewidziane zostało wprost przez ustawodawcę w odniesieniu do umów traktowanych dla potrzeb podatkowych jako leasing (odpowiednio finansowy lub operacyjny). Przy leasingu finansowym ustawodawca przewidział, że w razie ewentualnego zbycia przedmiotu po zakończeniu umowy, przychodem ze sprzedaży jest wartość wyrażona w cenie nawet gdy znacznie odbiega od wartości rynkowej (art.17g ustawy o CIT).

Także przy leasingu operacyjnym przepisy przewidują (art.17c ustawy o CIT) możliwość zbycia przedmiotu leasingu po preferencyjnych warunkach, jednak po cenie nie niższej niż tzw. wartość hipotetyczna netto (a więc wartość początkową pomniejszona o odpisy amortyzacyjne obliczane w specyficzny sposób). Jeżeli zaś cena zbycia jest mniejsza od owej „hipotetycznej wartości netto” wówczas zastosowanie ma art.14 ustawy o CIT uprawniający do określenia przychodu przez organ podatkowy.

Co wpływa na cenę

Można by więc stwierdzić, że możliwość przyjęcia preferencyjnej ceny sprzedaży (bez ryzyka zastosowania art.14 ustawy o CIT) dotyczy wyłącznie umów leasingowych, z zastrzeżeniem, że w razie leasingu operacyjnego, po cenie nieniższej niż hipotetyczna wartość netto.

Warto wspomnieć, że Naczelny Sad Administracyjny w wyroku z 14 października 1999 r. (I SA/Ka 339/98) stwierdził: „sam fakt sprzedaży samochodu pozakończeniu umowy leasingu operacyjnego nie jest wystarczająca przesłanką dla uznania za uzasadnioną sprzedaży samochodu po znacznie obniżonej cenie”.

W kontekście powyższych przepisów jak i orzeczenia NSA należałoby zatem stwierdzić, że sam fakt wcześniejszego użytkowania danego przedmiotu wramach leasingu, najmu czy innej podobnej umowy nie stanowi niejakoautomatycznej przesłanki dla zastosowania obniżonej ceny wykupu, choć w mojej ocenie nie jest bez znaczenia.

Trzeba podejść indywidualnie

Choć w omawianej sytuacji nie mamy do czynienia z umowa leasingu, niemniej moim zdaniem całość zasad współpracy i jej niejako biznesowe założenia mogą stanowić przesłankę uzasadniającą preferencyjny wykup sprzętu turystyczno – sportowego.

Jak wynika z art.14 ust. 1 ustawy o CIT możliwość określenia przychodu przez organ podatkowy może nastąpić jedynie wtedy, kiedy zastosowanie preferencyjnej ceny sprzedaży następuje bez uzasadnionej przyczyny.

Oprócz stopnia zużycia rzeczy i miejsca dokonania transakcji przy ocenie warunków sprzedaży istotny powinien być także argument dotyczący jej okoliczności. Warto, bowiem pamiętać, że w sytuacji opisanej przez czytelnika ewentualna preferencyjna sprzedaż przedmiotów, choć w sensie prawno podatkowym stanowi odrębna czynność, to z punktu widzenia prowadzenia biznesu jest to jedynie element warunkujący cała współprace. Można by, zatem stwierdzić, że gdyby nie możliwość preferencyjnego odkupu sprzętu, umowa w ogóle nie byłaby zawarta albo na zupełnie innych warunkach.

Tym samym analizując taka umowę pod katem korzyści dla obu stron transakcji, w mojej ocenie można znaleźć logiczne, biznesowe uzasadnienie dla opcji preferencyjnego zakupu przedmiotu najmu.

Jest ryzyko sporu

Szacowanie przychodu przez urząd skarbowy może nastąpić wyłącznie wtedy, gdy zastosowanie obniżonej ceny sprzedaży nie ma swojego uzasadnienia.

Niewątpliwie sam fakt użytkowania wcześniej rzeczy nie jest automatyczna przesłanką do zastosowania preferencyjnej ceny sprzedaży (z wyjątkiem leasingu finansowego oraz w ograniczonym zakresie operacyjnego).

W zależności jednak od konkretnej sytuacji, opcja preferencyjnego zakupu rzeczy, jako element szerszej współpracy, może być w pełni uzasadniona ekonomicznymi/biznesowymi aspektami. Moim zdaniem fakt takiego swobodnego kształtowania warunków współpracy pomiędzy przedsiębiorcami nie powinien być ograniczany swoista sankcja w postaci szacowania przychodów podatkowych. Warto jednak pamiętać, że nawet wtedy kiedy warunki współpracy uzasadniają obniżona cenę sprzedaży, to i tak ryzyko sporu z organem podatkowym, niestety pozostaje dość duże.

Skontaktuj się z nami
Agnieszka  Chamera</br> Podatki
Agnieszka Chamera
Podatki
Partner Zarządzający PKF Tax&Legal +48 609 331 330

PKF News

Aktualności, alerty i wydarzenia - przydatne informacje z ostatniej chwili.

Wypełnienie pola oznacza wyrażenie zgody na otrzymywanie komunikacji marketingowej. Administratorem danych jest PKF Consult Sp. z o.o. Sp. k. ... więcej

Dziękujemy za zaufanie! Twój adres został zapisany w naszej bazie danych.