Rozliczanie imprez integracyjnych w PIT

Artykuł autorstwa eksperta PKF (Karolina Strankowska - Księgowa), został opublikowany 26 sierpnia 2013 r. na łamach dziennika "Rzeczpospolita".

Wewnętrznie silny i zgrany zespół pracowników jest sposobem na zmaksymalizowanie efektywności i skuteczności działania firmy. W tym celu przedsiębiorcy organizują imprezy integracyjne, które przybierają różne formy. Mogą to być imprezy o charakterze sportowym, spotkania plenerowe z występami artystycznymi, pikniki, imprezy wyjazdowe itp. Pracownicy chętnie uczestniczą w tego typu przedsięwzięciach, jednak często nie są świadomi skutków finansowych, jakie niesie ze sobą uczestnictwo bądź sama możliwość udziału w imprezie firmowej.
Problemy z zastosowaniem przepisów ustawy o PIT mają również pracodawcy, którzy nie wiedzą czy i w jaki sposób wypełnić obowiązki płatnika podatku w związku z organizacją imprezy integracyjnej. Spowodowane jest to częstymi zmianami stanowisk organów podatkowych oraz niejednolitymi orzeczeniami sądów. Należy jednak zaznaczyć, że zmianom ulega jedynie podejście organów podatkowych i sądów, natomiast przepisy ustawy o PIT stosowane przy rozliczaniu imprez nie zmieniły się od ponad 20 lat.

Zasady ogólne, czyli art. 11 i 12 ustawy

Do przychodów ze stosunku pracy zalicza się wszelkiego rodzaju przysporzenia pieniężne oraz majątkowe uzyskane przez pracownika od pracodawcy (art. 12 ust. 1 ustawy o PIT). Ustawodawca literalnie wymienił „inne nieodpłatne świadczenia lub świadczenia częściowo opłatne”, do których kwalifikują się przychody uzyskane z tytułu uczestnictwa w imprezie integracyjnej. Jednak, zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o PIT przychodami „są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń”. Sensu stricto oznacza to, że warunkiem niezbędnym do rozpoznania przychodu dla innych nieodpłatnych świadczeń oraz świadczeń w naturze jest wartość faktycznie otrzymanego świadczenia, a nie postawionego do dyspozycji, jak w przypadku pieniędzy.

Podczas analizy tych przepisów nasuwa się wniosek, że przychód z tytułu nieodpłatnych świadczeń powstaje w przypadku, gdy:

• podatnik otrzymał realną korzyść majątkową,
• możliwa jest wycena świadczenia zgodnie z art. 11 ust. 2a ustawy o PIT,
• możliwe jest przyporządkowanie świadczenia oraz jego wycena w stosunku do konkretnego podatnika.

Niestety, organy podatkowe oraz sądy administracyjne rzadko podzielają ten pogląd.

Czy pracownik zapłaci podatek za firmowy event

Na to pytanie jednoznacznie może odpowiedzieć jedynie pracodawca, który trzyma w ręku interpretację indywidualną wydaną w jego sprawie. Poglądy organów podatkowych oraz wyroki sądów administracyjnych w zakresie określania przychodu z tytułu uczestnictwa pracowników w imprezach integracyjnych są tak różne i sprzeczne, że przedsiębiorcy mają problem z podjęciem decyzji w tym aspekcie.
W latach 2010-2011 przeważająca część wyroków sądowych była korzystna dla podatników i płatników PIT. Zgodnie z zajmowanym przez sądy stanowiskiem, nieodpłatne świadczenia na rzecz pracowników z tytułu uczestniczenia w imprezie rozliczane ryczałtowo (tj. łączna kwota organizacji imprezy podzielona przez uczestników) nie mogą stanowić przychodów na podstawie art. 11 ust.1 i 2a pkt 2 ustawy o PIT.

Najpierw korzystne...

• Takie podejście można znaleźć m.in. w wyroku NSA z 11 stycznia 2011 r. (II FSK 1531/09), w którym czytamy: „Sąd stwierdził, że w przypadku, gdy wartości świadczeń nie można przyporządkować do świadczeń uzyskiwanych przez konkretnego pracownika (jak to ma miejsce w niniejszej sprawie), gdzie opłata jest wnoszona ryczałtowo, bez względu na to, czy pracownik z usług korzystał czy też nie korzystał, brak jest podstaw do ustalenia dla konkretnego pracownika kwoty przychodu uzyskanego z tytułu sfinansowania przez pracodawcę kosztów organizowanych imprez. Nie sposób bowiem stwierdzić, czy pracownik rzeczywiście otrzymał to świadczenie i jaka jest jego wartość.“
• Do tej samej grupy orzeczeń można zaliczyć wyrok NSA z 2 grudnia 2011r. (II FSK 1017/10), w którym sąd potwierdził stanowisko strony skarżącej, że „jeśli nie jest możliwe obliczenie wartości świadczenia według metod określonych przepisami tej ustawy (PIT), nie można pracownikowi przypisać przychodu podlegającego opodatkowaniu.”

... później już nie

• Jednak seria przychylnych orzeczeń została przerwana wyrokiem NSA z 17 stycznia 2012r. (II FSK 2740/11) i zapoczątkowała rok niekorzystnych decyzji. Według sądu, przedsiębiorca zapewniając pracownikowi szereg usług, tj. nocleg, wyżywienie i transport, ponosi określone wydatki na rzecz organizacji imprezy integracyjnej, co stanowi „realną korzyść i konkretne przysporzenie o wymiarze finansowym, którego ciężaru sam pracownik ponosić nie musi. Skoro zatem pracodawca ponosi koszty zapewnienia pracownikom realizacji różnego rodzaju usług związanych z uczestnictwem w spotkaniach integracyjnych, to w konsekwencji przedmiotem świadczenia, które uzyskują pracownicy, jest korzystanie z tych usług. Świadczenie usług na rzecz uczestników imprez integracyjnych określonych usług przekłada się natomiast na konkretną wartość pieniężną, ponieważ dla ich uzyskania należy ponieść zawsze konkretne wydatki."
• Na zmianę linii orzecznictwa w sposób pośredni wpłynęła uchwała NSA z 24 października 2011 r. (II FPS 7/10) w sprawie abonamentów medycznych. W uchwale wskazano, że zapłata za świadczenia medyczne dla pracowników w formie ryczałtowej nie pozwala na stwierdzenie, że nie ma możliwości ustalenia przychodu pracownika z tytułu nieodpłatnego świadczenia. Według NSA „źródłem ustalenia wartości nieodpłatnego świadczenia z tytułu zakupienia pakietu usług medycznych może być cena zakupu pakietu: skalkulowana i umówiona w relacji do zawartości pakietu (rodzaju oraz ilości usług medycznych) a także liczby jego beneficjentów.”

Kolejna zmiana daje nadzieję

Na szczęście ostatnie orzeczenia sądów administracyjnych napawają przedsiębiorców optymizmem. Z początkiem bieżącego roku sądy powróciły do stanowiska sprzed roku 2012, uznając tym samym, że nieodpłatne świadczenie dokonywane przez spółkę na rzecz pracowników, w przypadku, gdy nie jest możliwe ustalenie kto i w jakim zakresie korzystał ze świadczenia, nie podlega opodatkowaniu PIT.

Z takim poglądem można się zetknąć w wyroku NSA z 25 kwietnia 2013 r. (II FSK 1828/11). NSA podzielił pogląd sądu pierwszej instancji (WSA w Rzeszowie I SA/Rz 95/11), który stwierdził, że: „ w przypadku, gdy wartości nieodpłatnych świadczeń nie można przyporządkować do świadczeń uzyskiwanych przez konkretnego pracownika – bez względu na to, czy skorzystał on z poczęstunku, czy też nie (ewentualnie w jakim zakresie to nastąpiło), brak jest podstaw do ustalenia przychodu z tytułu nieodpłatnych świadczeń w związku z organizacją przez pracodawcę imprez integracyjnych.” Ponadto NSA zwrócił uwagę na to, że podstawowym zadaniem podatków od dochodów jest opodatkowanie sprecyzowanych wartościowo przychodów konkretnego podatnika. Ta reguła dotyczy przede wszystkim świadczeń uzyskanych w naturze oraz innych nieodpłatnych świadczeń. W art.11 ust. 1 ustawy o PIT jest bowiem jednoznacznie wskazane, że świadczenia te muszą być faktycznie otrzymane (np. skonsumowane). Zatem nie można obciążyć podatnika podatkiem od przychodów wyliczonych statystycznie poprzez podzielenie wydatków poniesionych na organizację imprezy przez liczbę uczestników.

Stanowisko NSA w sprawie

Podobne stanowisko w sposób dosadny przedstawił NSA w wyroku z dnia 17 maja br. (II FSK 1812/11). Czytamy w nim: „za niedopuszczalne należy uznać ustalanie wartości świadczenia dla przychodów poszczególnych pracowników, poprzez dzielenie faktycznie poniesionych kosztów na ilość pracowników, którzy skorzystali z możliwości udziału w opisywanym wyżej spotkaniu. Dokonywanie bowiem takich matematycznych czynności obliczenia wartości świadczenia dla przychodów pracowników, ustawodawca nie przewidział w jakichkolwiek przepisach prawa.”
Do innych korzystnych orzeczeń można zaliczyć: wyrok NSA z 05 października 2012 r. II FSK 1356/11, wyrok NSA z 24 stycznia 2013 r. II FSK 1064/11 oraz wyrok NSA z 20 lutego 2013 r. II FSK 1256/11.
Absurdy organów podatkowych, czyli zaproszenie jest przychodem

W ostatnich latach organy podatkowe wydawały dość kontrowersyjne interpretacje w sprawie imprez integracyjnych. W latach 2009-2011, według większości izb skarbowych, opodatkowaniu z tytułu nieodpłatnego świadczenia uzyskanego przez pracownika podlegała już sama możliwość uczestniczenia w imprezie firmowej. Swoją opinię argumentowały tym, że pracodawca musi ponieść konkretne wydatki, aby zagwarantować pracownikowi możliwość skorzystania z imprezy integracyjnej (interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 19 lipca 2010 r., IBPBII/1/415-433/10/BD, interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 17 maja 2010 r., IPPB2/415-127/10-2/MK).
Moim zdaniem pogląd ten jest absurdalny. Co w przypadku, gdy pracownik nie wyraża chęci na uczestnictwo w takim evencie? Wówczas zapłaciłby podatek od domniemanej korzyści, a w tej sytuacji raczej od niekorzyści, co jest sprzeczne z przepisami ustawy o PIT.

Resort wyjaśnia

Na szczęście Ministerstwo Finansów wyraziło swoje zdanie w tej sprawie, ogłaszając 6 marca 2012 r. na swojej stronie internetowej komunikat. Stwierdzono w nim, że „opodatkowaniu z tytułu nieodpłatnego świadczenia podlega wyłącznie udział danej osoby w imprezie integracyjnej”. Tym samym Ministerstwo Finansów zakończyło serię niekorzystnych interpretacji izb skarbowych.
Jednak rok po opublikowanym komunikacie temat opodatkowania pracowników za otrzymane zaproszenia na imprezy firmowe powrócił za sprawą NSA, który w wyroku z 12 marca 2013 r. (II FSK 1428/11) orzekł, że „zagwarantowane przez pracodawcę prawo do korzystania ze świadczeń związanych z wyjazdami integracyjnymi, nie jest pozostawieniem tych usług do dyspozycji w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o PIT., odnoszącym się wyłącznie do pieniędzy i wartości pieniężnych. Otrzymanym nieodpłatnym świadczeniem jest już bowiem możliwość skorzystania przez pracownika z usług zakupionych przez pracodawcę.” Jednak pogląd zawarty w przytoczonym orzeczeniu jest odosobnionym przypadkiem, bowiem kolejne wyroki NSA utwierdzają podatników oraz płatników w przekonaniu, że opodatkowaniu z tytułu nieodpłatnego świadczenia podlegają jedynie otrzymane korzyści majątkowe.

Sprzeczne stanowiska organów podatkowych i niejednolite orzeczenia sądów administracyjnych