Preferencyjny nie znaczy inny

Artykuł autorstwa eksperta PKF (Grzegorze Macowicz) został opublikowany w cyklu "Błędy w rachunkowości" Dziennika 'Gazeta Prawna' w dniu 15 lipca 2013 r.

Błąd:

Spółka XYZ Sp. z o.o. otrzymała 1 stycznia 2010 r. kredyt preferencyjny w kwocie 4 000 000 zł na zakup nowoczesnej linii technologicznej na okres pięciu lat. Raty płatne są na koniec każdego roku i składają się z części kapitałowej w wysokości 800 000 zł oraz części odsetkowej równiej 3,75% każdej raty kapitałowej, tj. 30 000 zł. Rynkowa stopa procentowa dla kredytów oferowanych przez banki komercyjne dla kredytów inwestycyjnych o podobnym terminie zapadalności wynosi 8%. Kredyt został ujęty w kwocie 4 mln zł na koncie 139 „Kredyt długoterminowy” a wycena na poszczególne dni bilansowe następowała wg wartości nominalnej zobowiązania.

Komentarz eksperta:

Na moment początkowego ujęcia otrzymany kredyt z preferencyjnym oprocentowaniem nie powinien zostać ujęty w wartości nominalnej z uwagi na występującą różnicę pomiędzy oprocentowaniem rynkowym a preferencyjnym. W praktyce spotykana jest wycena kredytu w cenie nabycia pomniejszona tylko o spłaty wartości nominalnej zobowiązania bez uwzględnienia korekty o  skumulowaną kwotę zdyskontowanej różnicy między wartością początkową składnika i jego wartością w terminie wymagalności, wyliczoną za pomocą efektywnej stopy procentowej.

Zgodnie z MSR 39 „Instrumenty finansowe: ujawnienie i wycena” zobowiązania finansowe ujmuje się  w wartości godziwej powiększonej o koszty transakcji, które mogą być bezpośrednio przypisane do ceny nabycia zobowiązania finansowego. Na moment początkowego ujęcia należy uwzględnić także zapisy MSR 20 „Dotacje rządowe oraz ujawnianie informacji na temat pomocy rządowej”, zgodnie z którym otrzymane kredyty i pożyczki od państwa na preferencyjnych warunkach ujmuje się w wartości godziwej ustalonej jako suma zdyskontowanych przepływów pieniężnych. W razie otrzymania kredytu z oprocentowaniem niższym niż rynkowe, wartość początkowa zobowiązania finansowego, w tym przypadku kredytu, powinna być niższa niż wartość środków pieniężnych, jakie wpłynęły na konto Spółki, a różnicę stanowi  „dotacja rządowa”. Ponieważ pomoc państwowa została przyznana do kredytu bankowego, a nie do zakupu nowej linii technologicznej, prawidłowym sposobem jej rozliczenia jest ujmowanie dotacji w rachunku wyników proporcjonalnie okresu spłaty kredytu a nie równolegle do dokonywanych odpisów amortyzacyjnych środków trwałych sfinansowanych ze środków kredytowych.

Po wycenie na moment początkowego ujęcia kredyt preferencyjny powinien być  wyceniany według skorygowanej cenie nabycia i ulegać sukcesywnemu rozliczaniu według rynkowej efektywnej stopy procentowej stosowanie do zapisów MSR 39.

W każdym z kolejnych lat trwania umowy kredytu powinno następować rozliczenie dofinansowania z konta rozliczeń międzyokresowych przychodów. Aby poprawnie ustalić kwotę dotacji podlegającej rozliczeniu w danym okresie należy ustalić różnicę pomiędzy odsetkami liczonymi według rynkowego oprocentowania a odsetkami obliczonymi przy zastosowaniu wewnętrznej stopy wzrostu ustalonej dla przepływów uwzględniających wartość godziwą kredytu. Obliczona w ten sposób różnica stanowić będzie kwotę, która powinna zostać zaliczona na dobro pozostałych przychodów operacyjnych w każdym z okresów trwania umowy kredytowej.

Jak pokazuje praktyka, działy księgowości często zapominają, iż kredyty stanowią instrument finansowy podlegający odmiennym zasadom wyceny. Kwestię ujęcia i poprawnego rozliczenia kredytu z preferencyjnym oprocentowaniem komplikuje dodatkowo częste nieprzestrzeganie zasady wyższości treści ekonomicznej nad forma prawną, zgodnie z którą pomiar i prezentacja zdarzeń w rachunkowości dokonywane są zgodnie z ich treścią ekonomiczną, a nie tylko z formą prawą. Zatem, różnica w oprocentowaniu jest korzyścią kredytobiorcy, która nie może zostać pominięta w ewidencji księgowej.