Polski Ład – Co z transakcjami bezgotówkowymi?

Limit transakcji między przedsiębiorcami

Obecnie Prawo przedsiębiorców[1] przewiduje obowiązek posługiwania się rachunkiem płatniczym dla celów dokonywania lub przyjmowania płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą w każdym przypadku, gdy stroną transakcji, z które wynika płatność, jest inny przedsiębiorca i jednocześnie jednorazowa wartość transakcji (bez względu na liczbę wynikających z niej płatności), przekracza 15 000 zł lub równowartość tej kwoty.

Sankcją za naruszenie powyżej regulacji, zarówno na gruncie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych (art. 22p ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych[2]), jak i przepisów o podatku dochodowym od osób prawnych (art. 15d ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych[3]), jest wyłączenie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w której płatność dotycząca transakcji została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego. W takim wypadku przedsiębiorcy zobowiązani są więc do odpowiedniego zmniejszenia kosztów uzyskania przychów albo, w przypadku braku takiej możliwości, do zwiększenia przychodów - w miesiącu, w którym została dokonana płatność z naruszeniem powyższej zasady.

Projekt ustawy wdrażającej tzw. Polski Ład przewiduje zmniejszenie wskazanego limitu kwotowego – obowiązek dokonywania płatności za pośrednictwem rachunku płatniczego ma dotyczyć transakcji, których jednorazowa wartość przekracza 8 000 zł lub równowartość tej kwoty.

Obowiązek zapewnienia możliwości płatności bezgotówkowych

Dotychczas ograniczenia w dokonywaniu płatności gotówką dotyczyły obrotu wyłącznie dwustronnie profesjonalnego. Projekt ustawy przewiduje jednak również regulacje ogólne, związane także z transakcjami między przedsiębiorcami, a konsumentami.

Projekt zmierza do nałożenia na przedsiębiorców obowiązku zapewnienia możliwości dokonywania zapłaty w każdym miejscu, w którym działalność gospodarcza jest faktycznie wykonywana, w szczególności w lokalu, poza lokalem przedsiębiorstwa lub w pojeździe wykorzystywanym do świadczenia usług transportu pasażerskiego, przy użyciu instrumentu płatniczego, w rozumieniu ustawy o usługach płatniczych[4]. Przepis ten nie będzie jednak stosowany do przedsiębiorców, którzy nie mają obowiązku prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących, o której mowa w art. 111 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług[5].

Powyższe oznacza, że w przypadku wejścia w życie projektowanych zmian, wszyscy przedsiębiorcy zobowiązani do posiadania tzw. kasy fiskalnej, będą również mieli obowiązek zapewnienia swoim klientom możliwości zapłaty bezgotówkowej, przy użyciu dowolnych instrumentów płatniczych (np. karty płatniczej, czy aplikacji mobilnej). Obowiązek ten będzie przy tym dotyczył nie tylko płatności dokonywanych w lokalu przedsiębiorcy, ale także poza nim.

Omawiana zmiana z pewnością jest krokiem naprzód i stanowi ułatwienie dla klientów – z drugiej strony nakłada na przedsiębiorców nowe obowiązki i obciążenia finansowe. Warto jednak zwrócić uwagę na art. 18 ust. 3 Projektu, zgodnie z którym minister właściwy do spraw gospodarki, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych, może zwolnić, w drodze rozporządzenia, na czas określony, niektórych przedsiębiorców z obowiązku zapewnienia możliwości zapłaty przy użyciu instrumentu płatniczego, mając na uwadze ich możliwości techniczno-organizacyjne w tym zakresie.

Ograniczenia w płatnościach bezgotówkowych dla konsumentów

Zmiany wprowadzane przez Polski Ład mają również dotyczyć ustawy o prawach konsumenta[6]. Projekt przewiduje wprowadzenie do ww. ustawy zasady, zgodnie z którą konsument będzie obowiązany do dokonywania płatności za pośrednictwem rachunku płatniczego, jeżeli jednorazowa wartość transakcji z przedsiębiorcą, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 20 000 zł lub równowartość tej kwoty.

Choć Projekt wyraźnie nakłada obowiązek na konsumenta, sankcję za jego niedopełnienie poniesie przedsiębiorca przyjmujący płatność inną drogą, niż poprzez rachunek płatniczy. Jest to przy tym sankcja dość dotkliwa, bo polegająca na obowiązku rozpoznania podwójnego przychodu. Polski Ład przewiduje bowiem zmiany w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych przewidujące, że kwoty płatności, które zgodnie z wskazanym wyżej nowym przepisem ustawy o prawach konsumenta powinny być dokonywane za pośrednictwem rachunków płatniczych, otrzymane bez pośrednictwa rachunku płatniczego, będą stanowiły dla przedsiębiorcy przychód do opodatkowania. Oznacza to zatem, że ta sama kwota będzie dla przedsiębiorcy stanowiła po pierwsze – zgodnie z zasadami ogólnymi przychód ze sprzedaży, a po drugie – dodatkowy przychód „sankcyjny” na podstawie dodanych przepisów.  

Planowana zmiana jest z pewnością kontrowersyjna – w praktyce wprowadza ona obowiązek posiadania rachunku bankowego przez wszystkich konsumentów chcących dokonywać zakupów powyżej wskazanej w przepisie kwoty, ograniczając w ten sposób swobodę obrotu.

Jak wspomniano na wstępie, ustawa wprowadzająca do systemu prawnego założenia tzw. Polskiego Ładu, obecnie ma status projektu, na etapie konsultacji publicznych i opiniowania.  Czy i w jaki sposób nowe regulacje prawne ograniczą obrót gotówkowy w naszym kraju - pokażą dalsze prace nad Projektem.

Pliki do pobrania

• PKF Alert - Polski Ład – co z transakcjami bezgotówkowymi.pdf [PDF]