Opodatkowanie przychodów z nieujawnionych źródeł

Artykuł autorstwa eksperta PKF (Aldona Skarżewska), został opublikowany 31 sierpnia 2011 r. na portalu wnp.pl.

Pojawienie się w ostatnim czasie dwóch wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego, oddalających skargi kasacyjne podatnika, w postępowaniu prowadzonym w zakresie ustalenia podatku od przychodów z nieujawnionych źródeł, skłoniło nas do przybliżenia Państwu tego tematu i zwrócenia uwagi na podstawowe zasady obowiązujące w postępowaniu podatkowym, mającym na celu ustalenie tego podatku.

Przychody z nieujawnionych źródeł zostały zdefiniowane w art. 20 ust. 3 ustawy PIT. Przepis ten nakazuje wysokość przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych, ustalać na podstawie poniesionych przez podatnika w roku podatkowym wydatków i wartości zgromadzonego w tym roku mienia, jeżeli wydatki te i wartości nie znajdują pokrycia w mieniu zgromadzonym przed poniesieniem tych wydatków lub zgromadzeniem mienia, pochodzącym z przychodów uprzednio opodatkowanych lub wolnych od opodatkowania.

Stawka podatku stosowana w przypadku ujawnienia przez organy podatkowe takich przychodów, jest najwyższą stawką podatkową przewidzianą w polskim systemie prawa podatkowego, wynosi bowiem aż 75% i jest stosowana do przychodu. W przypadku powzięcia przez organy podatkowe informacji o prawdopodobieństwie powstania u podatnika przychodów z nieujawnionych źródeł, postępowanie podatkowe jest z reguły długie i trudne zarówno dla organu jak i podatnika, ponieważ ciężar dowodu spoczywa po obu stronach, a wyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych wymaga czasu. Podatnicy niezmiernie rzadko mogą korzystać z dobrodziejstwa przedawnienia, ponieważ ten okres może trwać nawet 10 lat. Organ podatkowy w ciągu 5 lat, licząc od końca roku następującego po roku, w którym powstał przychód z nieujawnionych źródeł, może wydać i doręczyć decyzję ustalającą ten podatek. W dacie doręczenia decyzji powstaje zobowiązanie podatkowe, które przedawnia się po upływie 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Termin ten wynosi 14 dni. W każdym postępowaniu podatkowym, a zwłaszcza postępowaniu mającym na celu ustalenie podatku od przychodów z nieujawnionych źródeł, wskazana jest aktywność podatnika w zakresie składania zeznań i oświadczeń, dowodów oraz wniosków dowodowych. Przerzucenie przez podatnika na organ podatkowy całego ciężaru dowodowego, może spowodować wydanie decyzji dla niego niekorzystnej. Tak było w postępowaniu podatkowym, które znalazło swój finał przed Naczelnym Sądem Administracyjnym w dniu 13.07.2011 r. Sąd wyrokiem - sygn. akt II FSK 277/10 oddalił skargę kasacyjną podatnika, argumentując, iż nie wskazał on mienia pochodzącego z przychodów opodatkowanych lub wolnych od opodatkowania. Dlatego teza postawiona w tym wyroku brzmiała: w postępowaniu z zakresu nieujawnionych źródeł przychodu ciężar dowodu jest rozłożony pomiędzy stronę i organ podatkowy w tym sensie, że obowiązkiem podatnika jest wskazanie i co najmniej uprawdopodobnienie podnoszonych przez niego okoliczności faktycznych, związanych ze zgromadzonym mieniem, przychodami i kosztami utrzymania, a obowiązkiem organu jest rzetelne i wyczerpujące zbadanie okoliczności wskazanych przez podatnika, celem stwierdzenia, czy zaistniała nadwyżka wydatków w roku podatkowym i wartości zgromadzonego w tym roku mienia nad przychodem z roku podatkowego oraz mieniem zgromadzonym w latach poprzednich. Nie wywiązanie się z ww. obowiązków przez którykolwiek z podmiotów postępowania podatkowego rodzi negatywne dla niego skutki, które nie mogą być zniwelowane w drodze poszukiwania ochrony sądowej.

W kolejnym, wydanym prawie w tym samym czasie wyroku, (08.07.2011 r. sygn. akt II FSK 390/10) Sąd wykazał bezzasadność wszystkich zarzutów strony skarżącej, dotyczących wadliwości prowadzonego postępowania, wskazując tym samym na brak jakichkolwiek uchybień ze strony organów podatkowych w zakresie zbierania dowodów i czynienia ustaleń.

Pamiętając, iż jeszcze nie tak dawno normą było uchylanie przez sądy administracyjne decyzji organów podatkowych, ustalających podatek od przychodów z nieujawnionych źródeł, z powodu błędów w prowadzonym postępowaniu, wskazujemy te dwa wyroki na potwierdzenie, iż postępowanie w sprawie ustalenia podatku od przychodów z nieujawnionych źródeł, może zostać zakończone prawomocną decyzją, stanowiącą podstawę do wszczęcia egzekucji.