Ochrona sygnalistów - rządowe prace nad projektem zakończone!

Alert autorstwa eksperta PKF (Kacper Chachurski - Dział Prawny).

W dniu 2 kwietnia 2024 r. zakończył się ponad 2,5-letni etap prac rządowych nad projektem ustawy o sygnalistach. Projekt trafił już do prac sejmowych.

Nowe przepisy o sygnalistach to długo wyczekiwana implementacja dyrektywy unijnej w tym zakresie. Należy zaznaczyć, że termin wdrożenia przepisów do polskiego prawa dawno już upłynął, przez co należy spodziewać się, że obecny projekt będzie procedowany w przyspieszonym trybie, bez wprowadzania większych zmian w zakresie jego treści.

Celem regulacji jest zagwarantowanie kompleksowej ochrony dla pracowników zgłaszających naruszenia prawa. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej już zapowiada, że początki funkcjonowania ustawy mogą być trudne i będzie udzielać ciągłego wsparcia do czasu efektywnego wdrożenia systemu.

Co znalazło się w projekcie i jakie obowiązki przewiduje dla pracodawców oraz od kiedy one obowiązują? Przeczytaj!

Projekt ustawy o sygnalistach – kluczowe kwestie

Przepisy o ochronie sygnalistów mają na celu przyznanie ochrony osobom zatrudnionym w podmiotach funkcjonujących zarówno w sektorze publicznym, jak i prywatnym, które dokonają zgłoszenia lub ujawnienia informacji albo uzasadnionych podejrzeń naruszenia prawa w tym podmiocie. Ustawa ma również nałożyć obowiązek na pracodawców, w zakresie utworzenia kanałów dokonywania zgłoszeń takich naruszeń, w tym ustanowienia odpowiednich wewnętrznych procedur. Obowiązki wynikające z nowej regulacji obejmą podmioty publiczne, a także podmioty prywatne zatrudniające co najmniej 50 pracowników.

Forma umowy, na podstawie której sygnalista świadczy pracę nie ma znaczenia dla przyznania ochrony. Może to być m.in. umowa o pracę, umowa cywilnoprawna, prowadzenie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną, kontrakt menedżerski, wolontariat, staż, praktyka czy służba wojskowa. Możliwość zgłoszenia naruszeń ma mieć także podwykonawca, wykonawca, a nawet dostawca związany z pracodawcą.

Sygnaliści będą chronieni przede wszystkim przed pociągnięciem do odpowiedzialności dyscyplinarnej lub za wyrządzoną szkodę w związku ze swoim zgłoszeniem. Sygnalista musi mieć przy tym uzasadnione podstawy sądzić, że jego zgłoszenie jest konieczne, aby ujawnić naruszenia prawa przez pracodawcę – jest to warunek konieczny do uzyskania ochrony.

Aby uzyskać status sygnalisty w rozumieniu projektu, naruszenie prawa należy zgłosić jedną z przewidzianych metod. Będzie to utworzony kanał wewnętrzny (w ramach pracodawcy) lub zewnętrzny (przez organy państwowe). Projekt przewiduje również możliwość ujawnienia naruszenia w ramach tzw. ujawnienia publicznego. Sygnalista będzie miał przy tym swobodę wyboru, z którego kanału chce skorzystać w celu zgłoszenia naruszenia. Utworzenie przez pracodawcę wewnętrznego kanału, który pozwoli sygnalistom dokonywać zgłoszeń zgodnie z ustawową procedurą, będzie jego podstawowym obowiązkiem, jeżeli zatrudnia co najmniej 50 osób. W podmiotach o mniejszej liczbie pracowników, sygnaliści będą mogli korzystać z kanału zewnętrznego.

Sygnalista, względem którego pracodawca podejmie działania odwetowe, będzie miał prawo do dochodzenia odszkodowania. Projekt przewiduje, że wyniesie ono nie mniej niż średnie przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w poprzednim roku. Obecnie jest to 7155,48 zł.

Zadania w obszarze wsparcia sygnalistów i przyjmowania zgłoszeń w zakresie naruszeń podstawowych praw obywatela i wolności człowieka zostały powierzone Rzecznikowi Praw Obywatelskich.

Regulacje dotyczące zgłoszeń wewnętrznych mają zacząć obowiązywać już 3 miesiące po publikacji ustawy. W odniesieniu do zgłoszeń zewnętrznych termin został wydłużony do 6 miesięcy.
Powyższe oznacza, że pracodawcy mają już niewiele czasu, aby przygotować się do spełnienia nowych wymogów prawnych, w tym przyjęcia i implementowania obowiązkowych wewnętrznych procedur.

Naszym celem jest kompleksowe wsparcie klientów Grupy PKF w Polsce, dlatego serdecznie zapraszamy Państwa na darmowy webinar dotyczący podstawowych zagadnień związanych z ochroną sygnalistów, który odbędzie się już 23 maja 2024 r. Szczegóły w zakresie planowanego wydarzenia już wkrótce!