Nowelizacja ustawy o przeciwdziałaniu zatorom płatniczym

W dniu 27 października w Senacie odbyło się drugie czytanie ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych oraz ustawy o finansach publicznych (dalej: „Projekt” lub „Nowelizacja”). Projekt z niewielkimi, legislacyjnymi i porządkującymi poprawkami ponownie został skierowany do Komisji Gospodarki Narodowej i Innowacyjności.

Przygotowanie Projektu jest wynikiem dokonanej oceny przepisów ostatniej nowelizacji ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych z 2019 roku oraz analizy dokonanej przez Prezesa UOKiK. Jak wskazuje Wiceminister rozwoju i technologii „ewaluacja wykazała konieczność zmian w dwóch zasadniczych obszarach: doprecyzowania przepisów i uproszczenia obowiązku sprawozdawczego i zwiększenia efektywności w prowadzonych przez prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) postępowaniach w sprawie nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych”. Z kolei analiza transakcji handlowych pomiędzy przedsiębiorcami, dokonana przez Prezesa UOKiK, doprowadziła do wniosku, że obowiązujące przepisy nie pozwalały na efektywną realizację podstawowego celu, jakim jest skuteczne eliminowanie opóźnień w płatnościach.

Poniżej przybliżmy Państwu najważniejsze zmiany wprowadzane Nowelizacją.

Cel Nowelizacji oraz wyłączenia

Nowelizacja ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych ma na celu poprawę efektywności postępowań prowadzonych przez Prezesa UOKiK dotyczących nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych i doprecyzowanie oraz uproszczenie obowiązków sprawozdawczych dotyczących praktyk płatniczych.

Należy w tym miejscu wskazać, że nadmierne opóźnianie się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych przez podmiot, o którym mowa w art. 2  ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych („Ustawa”), niebędący podmiotem publicznym, ma miejsce w przypadku, gdy w okresie 3 kolejnych miesięcy suma wartości wymagalnych świadczeń pieniężnych niespełnionych oraz spełnionych po terminie przez ten podmiot wynosi co najmniej 2 000 000 zł.

Z obowiązku składania sprawozdań wyłączone mają być:

• świadczenia z transakcji handlowych zawieranych w zakresie działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej,
• świadczenia przedawnione,
• świadczenia między pomiotami, o których mowa w art. 2 nowelizowanej Ustawy w ramach jednej grupy kapitałowej.

Ponadto, z obowiązku sprawozdawczego mają być zwolnione np. publiczne podmioty lecznicze oraz spółki wchodzące w skład podatkowych grup kapitałowych.

Składanie sprawozdania oraz korekty

Nowelizacja zakłada, że w sprawozdaniu będzie należało wykazywać wartość świadczeń pieniężnych otrzymanych lub spełnionych w terminie określonym w umowie (w przypadku, gdy termin umowy będzie niezgodny z ustawowym – w odniesieniu do maksymalnego terminu ustawowego), zamiast obowiązku wykazywania świadczeń spełnionych i otrzymanych w terminach liczonych od dnia wystawienia faktury. Jak wskazywane jest w uzasadnieniu Projektu „dzięki takiej zmianie sprawozdanie będzie lepiej odzwierciedlać praktyki płatnicze danego podmiotu i uwzględniać fakt, że w przypadku różnego rodzaju transakcji ustawa dopuszcza różne maksymalne terminy zapłaty”.

Zmianie ulegnie także ostateczny termin przekazywania sprawozdań. Aktualnie przedsiębiorcy muszą wypełnić swoje zobowiązania do 31 stycznia, na mocy znowelizowanych przepisów przedsiębiorcy będą zobowiązani do przekazania sprawozdania do 30 kwietnia każdego roku. Zmiana jest wynikiem zgłaszanych przez przedsiębiorców postulatów wskazujących, że miesiąc to zbyt krótki czas na przygotowanie kompleksowego zestawienia danych dotyczących płatności z poprzedniego roku.

Istotne znaczenie będzie mieć również zmiana określająca, że wartości świadczeń pieniężnych wyrażone w obcej walucie dla celów sprawozdania będą przeliczane według zasad rachunkowości przyjętych przez jednostkę. Jest to więc znaczne ułatwienie dla przedsiębiorców, którzy muszą prowadzić księgi rachunkowe według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej.

Nowelizacja przewiduje również zmiany w zakresie składania korekt sprawozdań. W Projekcie zaproponowane zostało, aby podmiot składał korektę sprawozdania w przypadku, gdy dane zawarte w uprzednio złożonym sprawozdaniu ulegną zmianie co najmniej w jednej pozycji o co najmniej 10% wartości. Korekty będzie można dokonać przez złożenie nowego sprawozdania zawierającego uzasadnienie przyczyn korekty. Poprawione sprawozdanie będzie można przesłać w aplikacji do składania sprawozdań dostępnej na stronie www.biznes.gov.pl.

Zmiany postępowania przed UOKiK oraz instytucja wezwań miękkich

Projekt przewiduje również zmiany w modelu nakładania przez Prezesa UOKiK administracyjnych kar pieniężnych na przedsiębiorców, którzy nadmiernie opóźniają się w spełnieniu swoich świadczeń pieniężnych wobec kontrahentów. Proponowane zmiany mają na celu poprawę efektywności prowadzonych postępowań oraz mają zapewnić możliwość pełniejszego uwzględnienia poszczególnych okoliczności występujących w rozpatrywanej sprawie. Ma to nastąpić poprzez wprowadzenie uznaniowości Prezesa UOKiK przy wymiarze kary i modyfikację wzoru, według którego będzie liczona maksymalna kara za nadmierne opóźnienie się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych. Jak wskazywane jest w uzasadnieniu Projektu „wprowadzenie uznaniowości Prezesa UOKiK przy ostatecznym wymiarze kary następuje na wzór modelu wypracowanego w dotychczasowym orzecznictwie Prezesa UOKiK (…). Z kolei proponowana modyfikacja wzoru wyeliminuje konieczność wyliczania jednostkowych kar pieniężnych dla poszczególnych świadczeń pieniężnych niespełnionych lub spełnionych po terminie”.

W tym miejscu należy przypomnieć, że przedsiębiorca zobowiązany będzie do współpracy z UOKiK. Ustawodawca w ramach Nowelizacji przewiduje, że sprawna współpraca przedsiębiorcy z UOKiK powinna być premiowana co przejawiać się będzie m.in. poprzez obniżenie o 20% (dotychczas było to 10%) nałożonej na stronę postępowania administracyjnej kary pieniężnej w przypadku, gdy w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji, strona uiści administracyjną karę pieniężną w całości oraz zrzeknie się wobec Prezesa UOKiK prawa do złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Co istotne, w Projekcie zaproponowano wprowadzenie możliwości złożenia wniosku o odroczenie uiszczenia nałożonej kary lub rozłożenie kary na raty przez stronę postępowania, na którą została nałożona administracyjna kara pieniężna, ze względu na ważny interes wnioskodawcy. Projekt zakłada, że instytucja odroczenia uiszczenia kary pieniężnej lub rozłożenia jej na raty będzie jednak stosowana jedynie w wyjątkowych przypadkach, a rozstrzygnięcie Prezesa UOKiK w formie postanowienia będzie miało charakter uznaniowy. Wniosek będzie rozpatrywany w drodze postanowienia, na które nie będzie przysługiwało zażalenie ani inny środek odwoławczy.

Projekt przewiduje również uprawnienie Prezesa UOKiK w sprawach z zakresu przeciwdziałania nadmiernemu opóźnianiu się ze spełnieniem świadczeń pieniężnych do wystąpienia bez uprzedniego wszczynania postępowania, do podmiotów  zobowiązanych do złożenia sprawozdania w formie tzw. wezwań miękkich. Wezwania miękkie, w założeniu, będą miały służyć poprawnej komunikacji między Prezesem UOKiK i przedsiębiorcami, pozwalając na wyjaśnienie wątpliwości czy nieprawidłowości, bez wszczynania formalnych działań. Projektowana zmiana ma więc na celu umożliwienie odniesienia się przez przedsiębiorcę do wątpliwości Prezesa UOKiK jeszcze przed wszczęciem postępowania. Zgodnie z Projektem, miękkie wezwanie nie będzie obwarowane żadną sankcją, a przedsiębiorca, do którego Prezes Urzędu skierował wystąpienie, może w terminie określonym przez Prezesa Urzędu przekazać stanowisko w sprawie, której dotyczy to wezwanie. Przedsiębiorca będzie więc uprawniony, a nie zobowiązany do udzielenia odpowiedzi na takie wezwanie.

Przepisy intertemporalne oraz wejście w życie

Ustawodawca określił w Projekcie, że do transakcji handlowych zawartych przed dniem wejścia w życie przedmiotowej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe, a postanowienia mają wejść w życie po 14 dniach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, „przy czym zaproponowano, aby przepisy dotyczące sprawozdawczości weszły w życie z dniem 1 stycznia 2023 r., a przepisy dotyczące bezskuteczności zastrzeżenia umownego wyłączającego lub ograniczającego prawo wierzyciela będącego MŚP do przelewu wierzytelności – po upływie 2 miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy. Jest to istotna zmiana, w związku z tym wymaga dłuższego okresu vacatio legis”.

Prosimy o kontakt, jeżeli potrzebują Państwo profesjonalnego doradztwa prawnego z zakresu Nowelizacji.

Pliki do pobrania

• PKF Alert - Nowelizacja ustawy o przeciwdziałaniu zatorom płatniczym.pdf [PDF]