Nowe progi powiązań podmiotów powiązanych – skutki praktyczne w 2016 r.

Artykuł autorstwa eksperta PKF (Katarzyna Zakrzewska - Specjalista ds. podatków), został opublikowany w lipcu 2015 r. na łamach miesięcznika "TaxFin.pl".

Przepisy o cenach transferowych zawarte w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych i osób prawnych wyróżniają trzy rodzaje możliwych powiązań pomiędzy podmiotami: Są to powiązania:

• Kapitałowe
• Osobowe
• Rodzinne

Powiązania kapitałowe

Powiązania kapitałowe występują w przypadku posiadania udziałów w kapitale innego podmiotu. Wśród powiązań kapitałowych możemy wyróżnić powiązania bezpośrednie oraz pośrednie, które występują zarówno w relacjach krajowych, jak również międzynarodowych. Posiadanie udziału w kapitale innego podmiotu, oznacza sytuację, w której jeden podmiot bezpośrednio (powiązanie bezpośrednie) lub pośrednio (powiązanie pośrednie) posiada, co najmniej 5% udziału w kapitale innego podmiotu. Określając wielkość udziału pośredniego, przyjmuje się zasadę, że jeżeli jeden podmiot posiada w kapitale drugiego podmiotu określony udział, a ten drugi posiada taki sam udział w kapitale innego podmiotu, to pierwszy podmiot posiada udział pośredni w kapitale tego innego podmiotu w tej samej wysokości; jeżeli wartości te są różne, za wysokość udziału pośredniego przyjmuje się wartość niższą.

Powiązania osobowe

Powiązania osobowe mogą zaistnieć poprzez łączenie funkcji członka zarządu i rady nadzorczej bądź innej funkcji kierowniczej w dwóch różnych podmiotach.
W ramach powiązań personalnych możemy wyróżnić:

• powiązania osobowe, wynikające z faktu, iż osoba fizyczna sprawuje funkcje właścicielskie, zarządcze lub kontrolne jednocześnie w dwóch różnych podmiotach, dodatkowo w przypadku podmiotów krajowych katalog powiązań osobowych jest rozszerzony o powiązania wynikające ze stosunków rodzinnych;

• powiązania wynikające ze stosunku pracy, występują w przypadku transakcji pomiędzy podatnikiem a podmiotem (spółką), której właścicielem jest, bądź w której pełni funkcje zarządcze lub kontrolne, pracownik podatnika.

Powiązania rodzinne

Powiązania rodzinne występują pomiędzy osobami ze sobą spokrewnionymi i spowinowaconymi. Ma to znaczenie w momencie, gdy osoby takie sprawują funkcje lub posiadają udziały w podmiotach przeprowadzających ze sobą transakcje.

Proponowane zmiany w powiązaniach kapitałowych

Zgodnie z pierwotnym projektem ustawy z dnia 27 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych i innych ustaw planowanej zmianie miał ulec próg powodujący powstanie powiązań kapitałowych.

Jednym z podstawowych kryteriów determinujących powstanie powiązań pomiędzy dwoma podmiotami jest według przepisów o cenach transferowych posiadanie udziału w kapitale innego podmiotu. Jak już wspomniano wcześniej obecnie obowiązujący próg powodujący powstanie powiązań kapitałowych wynosi jedynie 5 proc. i jest jednym z najbardziej restrykcyjnych w Europie. Zgodnie z pierwotnym projektem, próg ten miał zostać podniesiony do 20 proc. W uzasadnieniu do tej zmiany można natomiast przeczytać, że zmiana polega na zwiększeniu powiązań kapitałowych z 5 proc. do 20 proc., tak aby powiązania nie dotyczyły tzw. inwestycji portfelowych.

Jednocześnie 18 czerwca 2015 r. na stronach Rządowego Centrum Legislacji opublikowany został zaktualizowany projekt ustawy z dnia 15 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych i innych ustaw uwzględniający uwagi opiniodawców zebrane podczas konsultacji publicznych i opiniowania projektu. W stosunku do pierwotnego projektu zwiększono próg uznania podmiotów za podmioty powiązane z 20 proc. do 25 proc. udziałów. Dzięki temu zostałby on zrównany ze wskaźnikami stosowanym przy niedostatecznej kapitalizacji oraz opodatkowaniu zagranicznych spółek kontrolowanych.

W przypadku gdyby przepis w takim kształcie wszedł w życie, oznaczałoby to, że w wielu przypadkach powiązania kapitałowe oparte na mniejszościowym udziale w kapitale nie będą miały konsekwencji w zakresie przepisów o cenach transferowych. Podmioty mające relacje kapitałowe poniżej proponowanego poziomu 25 proc. nie będą traktowane jako podmioty powiązane, a tym samym nie będzie ich dotyczył obowiązek sporządzania dokumentacji cen transferowych.

Zmiana zaowocuje brakiem konieczności dokumentowania transakcji z mniejszościowym udziałowcem, który zazwyczaj i tak ma niewielki wpływ na decyzje biznesowe podmiotu powiązanego.