MSR 39 Instrumenty finansowe: ujmowanie i wycena

MIĘDZYNARODOWY STANDARD RACHUNKOWOŚCI 39

Instrumenty finansowe: ujmowanie i wycena

ZAKRES

2 Niniejszy standard stosują wszystkie jednostki w odniesieniu do wszystkich instrumentów finansowych

objętych zakresem MSSF 9 Instrumenty finansowe, jeżeli (oraz w zakresie, w jakim):

a) MSSF 9 dopuszcza stosowanie wymogów rachunkowości zabezpieczeń określonych w niniejszym standardzie; oraz

b) instrument finansowy stanowi część powiązania zabezpieczającego, które kwalifikuje się do rachunkowości zabezpieczeń zgodnie z niniejszym standardem;

2A-7 [Skreślony]

DEFINICJE

8 Terminy zdefiniowane w MSSF 13, MSSF 9 i MSR 32 są stosowane w niniejszym standardzie w znaczeniu określonym w dodatku A do MSSF 13, dodatku A do MSSF 9 oraz w pkt 11 MSR 32. MSSF 13, MSSF 9 i MSR 32 definiują następujące terminy:

- zamortyzowany koszt składnika aktywów finansowych lub zobowiązania finansowego

- zaprzestanie ujmowania

- instrument pochodny

- metoda efektywnej stopy procentowej

- efektywna stopa procentowa

- instrument kapitałowy

- wartość godziwa

- składnik aktywów finansowych

- instrument finansowy

- zobowiązanie finansowe,

i dostarczają wskazówek co do stosowania tych definicji.

9 Poniższe terminy zastosowane w niniejszym standardzie mają następujące znaczenie:

Definicje dotyczące rachunkowości zabezpieczeń

Uprawdopodobnione przyszłe zobowiązanie jest to wiążące porozumienie dotyczące wymiany ustalonej ilości zasobów, po ustalonej cenie, w ustalonym terminie lub terminach.

Planowana transakcja jest to niewiążąca, lecz przewidywana przyszła transakcja.

Instrument zabezpieczający jest to wyznaczony instrument pochodny lub (wyłącznie w celu zabezpieczenia ryzyka zmiany kursów walut) inny składnik aktywów finansowych, niebędący instrumentem pochodnym, albo zobowiązanie finansowe, niebędące instrumentem pochodnym, od których oczekuje się, że ich wartość godziwa lub wynikające z nich przepływy pieniężne skompensuj ą zmiany wartości godziwej lub przepływów pieniężnych zabezpieczanej pozycji (pkt 72-77 i dodatek A pkt OS94-OS97 rozwijają definicję instrumentu zabezpieczającego).

Pozycja zabezpieczana jest to składnik aktywów, zobowiązanie, uprawdopodobnione przyszłe zobowiązanie, wysoce prawdopodobna planowana transakcja lub inwestycja netto w jednostce działającej za granicą, która:

a) naraża jednostkę na ryzyko zmian wartości godziwej lub zmian przyszłych przepływów pieniężnych; oraz

b) została wyznaczona jako pozycja zabezpieczana (pkt 78-84 i dodatek A pkt OS98-OS101 rozwijają definicję pozycji zabezpieczanych).

Efektywność zabezpieczenia oznacza stopień, w jakim zmiany wartości godziwej lub przepływów pieniężnych związanych z zabezpieczaną pozycją, możliwe do przypisania zabezpieczanemu ryzyku, są kompensowane zmianami wartości godziwej lub przepływów pieniężnych związanymi z instrumentem zabezpieczającym (dodatek A pkt OS105-OS113A).

10-70 [Skreślone]

ZABEZPIECZENIA

71 Jeżeli jednostka stosuje MSSF 9 i nie wybrała jako swojej zasady rachunkowości dalszego stosowania wymogów dotyczących rachunkowości zabezpieczeń zawartych w niniejszym standardzie (zob. pkt 7.2.21 MSSF 9), stosuje ona wymogi dotyczące rachunkowości zabezpieczeń zawarte w rozdziale 6 MSSF 9. Jednakże w odniesieniu do zabezpieczenia wartości godziwej ekspozycji na ryzyko stopy procentowej związane z częścią portfela aktywów finansowych lub zobowiązań finansowych jednostka może, zgodnie z pkt 6.1.3 MSSF 9, stosować wymogi dotyczące rachunkowości zabezpieczeń zawarte w niniejszym standardzie w miejsce wymogów określonych w MSSF 9. W takim przypadku jednostka musi również stosować szczegółowe wymogi dotyczące rachunkowości zabezpieczeń wartości godziwej w odniesieniu do zabezpieczenia portfela przed ryzykiem stopy procentowej (zob. pkt 81A, 89A i OS114-OS132).

Instrumenty zabezpieczające

Kwalifikujące się instrumenty

72 Niniejszy standard nie ogranicza okoliczności, w których instrument pochodny może zostać wyznaczony jako instrument zabezpieczający, jeśli spełnione zostały warunki określone w pkt 88, z wyjątkiem niektórych wystawionych opcji (zob. dodatek A pkt OS94). Jednakże składnik aktywów finansowych lub zobowiązanie finansowe niebędące instrumentami pochodnymi mogą zostać wyznaczone jako instrumenty zabezpieczające tylko wówczas, gdy mają służyć zabezpieczeniu przed ryzykiem walutowym.

73 Dla celów rachunkowości zabezpiecze ń, jako instrument zabezpieczający może być wyznaczony wyłącznie instrument zawarty ze stroną zewnętrzną w stosunku do jednostki sprawozdawczej (tj. stroną zewnętrzną w stosunku do grupy lub pojedynczej jednostki, której dotyczy sprawozdawczość). Chociaż pojedyncze jednostki w ramach konsolidowanej grupy lub oddziały w ramach jednostki mogą zawierać transakcje zabezpieczające z innymi jednostkami w grupie lub innymi oddziałami jednostki, to wszystkie takie wewnątrzgrupowe transakcje podlegaj ą wyłączeniu przy konsolidacji. Dlatego w odniesieniu do takich transakcji zabezpieczających nie mają zastosowania zasady rachunkowości zabezpiecze ń przy sporządzaniu skonsolidowanego sprawozdania finansowego grupy. Jednakże mogą się kwalifikować do rachunkowości zabezpiecze ń przy sporządzaniu jednostkowych lub odrębnych sprawozdań finansowych poszczególnych jednostek wchodzących w skład grupy pod warunkiem, że są one zewnętrzne w stosunku do pojedynczej jednostki, której dotyczy sprawozdawczość.

Wyznaczanie instrumentów zabezpieczających

74 Zazwyczaj istnieje jedna wycena wartości godziwej instrumentu zabezpieczającego jako całości, a czynniki wywołujące zmianę wartości godziwej są współzależne. W związku z tym powiązanie zabezpieczające jest wyznaczane dla instrumentu zabezpieczającego jako całości. Dopuszcza się jedynie następujące wyjątki:

a) oddzielenie wartości wewnętrznej oraz wartości czasowej opcji i wyznaczenie jako instrumentu zabezpieczającego wyłącznie zmiany wartości wewnętrznej opcji i wyłączenie zmiany jej wartości czasowej; oraz

b) oddzielnie elementu odsetkowego i ceny spot transakcji terminowej forward.

Powyższe wyjątki są dozwolone, ponieważ wartość wewnętrzna opcji i premia z kontraktu terminowego forward mogą być generalnie wyceniane oddzielnie. Dynamiczną strategię zabezpieczającą, która ocenia zarówno wartość wewnętrzną opcji, jak i jej wartość czasową, można objąć rachunkowością zabezpiecze ń.

75 Część całego instrumentu zabezpieczającego, jak np. 50 procent kwoty nominalnej, może być wyznaczona jako instrument zabezpieczający w powiązaniu zabezpieczającym. Jednakże powiązanie zabezpieczające nie może być ustanowione jedynie na część okresu pozostającego do wygaśnięcia instrumentu zabezpieczającego.

76 Pojedynczy instrument zabezpieczający może być wyznaczony do zabezpieczenia więcej niż jednego rodzaju ryzyka, pod warunkiem że:

a) zabezpieczane rodzaje ryzyka mogą być jasno zidentyfikowane;

b) można wykazać efektywność zabezpieczenia; oraz

c) można potwierdzić, że instrument zabezpieczający i różne pozycje ryzyka zostały specyficznie wyznaczone.

77 Dwa lub więcej instrumentów pochodnych albo ich części (lub w przypadku ryzyka walutowego dwa lub więcej instrumentów niebędących instrumentami pochodnymi albo ich części, albo złożenie instrumentu pochodnego i niepochodnego lub ich części), można rozpatrywać łącznie i wspólnie wyznaczać jako instrument zabezpieczający również wtedy, gdy ryzyko (ryzyka) wynikające z jednych instrumentów kompensują ryzyko (ryzyka) wynikające z innych instrumentów. Jednakże instrument będący kontraktem na górne i dolne pułapy stopy procentowej (collar), albo inny instrument pochodny składający się z opcji wystawionej i zakupionej, nie może być wyznaczony jako instrument zabezpieczający, jeśli w efekcie jest on wystawioną opcją netto (tj. gdy otrzymywana jest premia netto). Podobnie dwa lub więcej instrumentów (lub ich części) można wyznaczyć jako instrument zabezpieczający tylko wtedy, gdy żaden z nich nie jest wystawioną opcją lub wystawioną opcją netto.

Pozycje zabezpieczane

Kwalifikujące się pozycje

78 Pozycją zabezpieczaną może być ujęty składnik aktywów lub zobowiązanie, nieujęte uprawdopodobnione

przyszłe zobowiązanie, wysoce prawdopodobna planowana transakcja lub inwestycja netto w jednostce działającej za granicą. Pozycją zabezpieczan ą może być a) pojedynczy składnik aktywów, zobowiązanie, uprawdopodobnione przyszłe zobowiązanie, wysoce prawdopodobna planowana transakcja lub inwestycja netto w jednostce działającej za granicą; lub b) grupa aktywów, zobowiązań, uprawdopodobnionych przyszłych zobowiązań, wysoce prawdopodobnych planowanych transakcji lub inwestycji netto w jednostkach działających za granicą o podobnej charakterystyce ryzyka; lub c) przy zabezpieczeniu portfela wyłącznie przed ryzykiem stopy procentowej - część portfela aktywów lub zobowiązań finansowych, narażonych na ryzyko poddane zabezpieczeniu.

79 [Skreślony]

80 Do celów rachunkowości zabezpieczeń jedynie aktywa, zobowiązania, uprawdopodobnione przyszłe zobowiązania lub wysoce prawdopodobne planowane transakcje, w które zaangażowane są podmioty zewnętrzne w stosunku do danej jednostki, mogą być wyznaczone jako pozycje zabezpieczane. Oznacza to, że rachunkowość zabezpieczeń może być stosowana do transakcji pomiędzy jednostkami w tej samej grupie kapitałowej jedynie w jednostkowych lub odrębnych sprawozdaniach finansowych tych jednostek, natomiast nie może być stosowana w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym grupy kapitałowej, z wyjątkiem skonsolidowanego sprawozdania finansowego jednostki inwestycyjnej, określonej w MSSF 10, w przypadku którego transakcje między jednostką inwestycyjn ą a jej jednostkami zależnymi wycenianymi według warto ści godziwej przez wynik finansowy nie zostan ą wyeliminowane w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym. Wyjątkowo, ryzyko walutowe związane z wewnątrzgrupową pozycją pieniężną (np. zobowiązania/należności pomiędzy dwiema jednostkami zależnymi) może kwalifikować się jako pozycja zabezpieczana w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym, jeśli powoduje powstanie zysków bądź strat z tytułu zmian kursów walut, które nie zostaj ą w całości wyeliminowane w procesie konsolidacji zgodnie z MSR 21 Skutki zmian kursów wymiany walut obcych. Zgodnie z MSR 21 zyski i straty z tytułu zmian kursów walut w związku z wewnątrzgrupowymi pozycjami pieniężnymi nie zostają w całości wyeliminowane w procesie konsolidacji, kiedy wewn ątrzgrupowa pozycja pieniężna wynika z transakcji pomiędzy dwiema jednostkami grupy, które posługują się różnymi walutami funkcjonalnymi. Ponadto ryzyko walutowe związane z wysoce prawdopodobn ą planowaną transakcj ą wewnątrzgrupową może kwalifikować się jako pozycja zabezpieczana w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym, pod warunkiem że transakcja ta jest wyrażona w walucie innej niż waluta funkcjonalna jednostki zawierającej tę transakcję, a związane z nią ryzyko walutowe będzie miało wpływ na skonsolidowany wynik finansowy.

Wyznaczanie pozycji finansowych na pozycje zabezpieczane

81 Jeśli pozycją zabezpieczaną jest składnik aktywów finansowych lub zobowiązanie finansowe, to może ona być zabezpieczana przed ryzykiem związanym tylko z częścią wynikających z niej przepływów pieniężnych lub wartości godziwej (takich jak jeden lub więcej wyznaczonych przepływów pieniężnych wynikających z umowy, lub ich część, lub procentowy udział w wartości godziwej), pod warunkiem że istnieje możliwość pomiaru efektywności zabezpieczenia. Na przykład możliwa do identyfikacji i wyceny część ekspozycji na ryzyko stopy procentowej w przypadku oprocentowanego składnika aktywów lub zobowiązania może być wyznaczona jako ryzyko podlegające zabezpieczeniu (tj. stopa wolna od ryzyka lub referencyjna stopa procentowa będące składowymi łącznej ekspozycji na ryzyko stopy procentowej zabezpieczanego instrumentu finansowego).

81A W przypadku zabezpieczenia wartości godziwej portfela aktywów finansowych lub zobowiązań finansowych przed ekspozycją na ryzyko stopy procentowej (i tylko w przypadku takiego rodzaju zabezpieczenia), część zabezpieczana może być określona jako kwota waluty (np. kwota w dolarach, euro, funtach, randach), a nie jako poszczególne aktywa (lub zobowiązania). Mimo że portfel może, dla celów zarządzania ryzykiem, obejmować aktywa i zobowiązania, to wyznaczoną kwotę stanowi kwota aktywów albo kwota zobowiązań. Wyznaczanie kwoty netto, obejmującej zarówno aktywa, jak i zobowiązania, nie jest dozwolone. Jednostka może zabezpieczać część ryzyka stopy procentowej związanego z wyznaczona kwotą. Na przykład w przypadku zabezpieczenia portfela składającego się z aktywów podlegających przedpłatom jednostka może zabezpieczać zmianę wartości godziwej wynikającej ze zmiany zabezpieczanej stopy procentowej na podstawie oczekiwanych, a niewynikających z umów terminów przeszacowania. [***].

Wyznaczanie składników niefinansowych na pozycje zabezpieczane

82 Jeśli zabezpieczana pozycja jest niefinansowym składnikiem aktywów lub zobowiązaniem niefinansowym, to wyznacza się ją jako pozycję zabezpieczan ą a) przed ryzykiem walutowym; lub b) w całości przed wszystkimi rodzajami ryzyka, ze względu na trudność wyodrębnienia i wyceny odpowiedniej części przepływów pieniężnych lub zmian wartości godziwej odnoszących się do specyficznych rodzajów ryzyka, innych niż ryzyko walutowe.

Wyznaczanie grupy pozycji na pozycje zabezpieczane

83 Podobne aktywa lub podobne zobowiązania grupuje się i zabezpiecza jako grupę tylko wtedy, gdy poszczególne aktywa lub zobowiązania w grupie narażone są na wspólne ryzyko wyznaczone do zabezpieczenia. Ponadto oczekuje się, że wynikająca z zabezpieczanego ryzyka zmiana wartości godziwej poszczególnych pozycji w grupie będzie w przybliżeniu proporcjonalna do całkowitej zmiany wartości godziwej wynikającej z zabezpieczanego ryzyka odnoszącego się do całej grupy.

84 Ze względu na to, że jednostka ocenia efektywno ść zabezpieczenia poprzez porównanie zmiany wartości godziwej lub przepływów pieniężnych związanych z instrumentem zabezpieczającym (lub grupą podobnych instrumentów zabezpieczających) oraz pozycją zabezpieczaną (lub grupą podobnych pozycji zabezpieczanych), porównywanie instrumentu zabezpieczającego z pewną ogólną wielkością netto (np. wielkością netto wszystkich aktywów o stałej stopie procentowej oraz zobowiązań o stałej stopie procentowej i podobnych terminach wymagalności), a nie z określoną pozycją zabezpieczaną, nie spełnia kryteriów rachunkowości zabezpieczeń.

Rachunkowość zabezpieczeń

85 Rachunkowość zabezpieczeń ujmuje wpływające na zysk lub stratę skutki kompensowania zmian wartości

godziwej instrumentu zabezpieczającego oraz pozycji zabezpieczanej.

86 Istnieją trzy rodzaje powiązań zabezpieczających:

a) zabezpieczenie wartości godziwej: zabezpieczenie przed zagrożeniem zmianami wartości godziwej ujętego składnika aktywów lub zobowiązania, lub uprawdopodobnionego przyszłego zobowiązania, albo wyodrębnionej części takiego składnika aktywów, zobowiązania lub uprawdopodobnionego przyszłego zobowiązania, które przypisać można konkretnemu rodzajowi ryzyka i które mogłoby wpływać na zysk lub stratę;

b) zabezpieczenie przepływów pieniężnych: zabezpieczenie przed zagrożeniem zmiennością przepływów pieniężnych, które (i) przypisać można konkretnemu rodzajowi ryzyka związanemu z ujętym składnikiem aktywów lub zobowiązaniem (takim jak całość lub część przyszłych płatności odsetkowych od zadłużenia o zmiennym oprocentowaniu), lub z wysoce prawdopodobną planowaną transakcją; i które (ii) mogłoby wpływać na zysk lub stratę;

c) zabezpieczenie inwestycji netto w jednostce działającej za granicą zgodnie z definicją zawartą w MSR 21.

87 Zabezpieczenie ryzyka walutowego związanego z uprawdopodobnionym przyszłym zobowiązaniem można traktować jako zabezpieczenie wartości godziwej lub jako zabezpieczenie przepływów pieniężnych.

88 Rachunkowość zabezpieczeń stosuje się zgodnie z pkt 89-102 do powiązania zabezpieczającego wtedy i tylko wtedy, gdy spełnione są wszystkie następujące warunki:

a) w momencie ustanowienia zabezpieczenia formalnie wyznaczono i udokumentowano powiązanie zabezpieczające, jak również cel zarządzania ryzykiem przez jednostkę oraz strategię ustanowienia zabezpieczenia. Dokumentacja zawiera identyfikacj ę instrumentu zabezpieczaj ą- cego, zabezpieczanej pozycji lub transakcji, charakter zabezpieczanego ryzyka, a także sposób, w jaki jednostka będzie oceniała efektywność instrumentu zabezpieczającego w kompensowaniu zagrożenia zmianami wartości godziwej pozycji zabezpieczanej lub przepływów pieniężnych związanych z zabezpieczanym ryzykiem;

b) oczekuje się, że zabezpieczenie będzie wysoce efektywne (zob. dodatek A pkt OS105-OS113A) w kompensowaniu zmian wartości godziwej lub przepływów pieniężnych wynikających z zabezpieczanego ryzyka, zgodnie z udokumentowan ą pierwotnie strategią zarządzania ryzykiem, dotyczącą tego konkretnego powiązania zabezpieczającego;

c) w przypadku zabezpieczeń przepływów pieniężnych planowana transakcja będąca przedmiotem zabezpieczenia musi być wysoce prawdopodobna oraz musi podlegać zagrożeniu zmianami przepływów pieniężnych, które w rezultacie mogą wpływać na zysk lub stratę;

d) efektywność zabezpieczenia można wiarygodnie ustalić, tj. wartość godziwa lub przepływy pieniężne związane z pozycją zabezpieczan ą wynikające z zabezpieczanego ryzyka oraz wartość godziwa instrumentu zabezpieczającego mogą być wiarygodnie ustalone;

e) zabezpieczenie jest na bieżąco oceniane i stwierdza się jego wysoką efektywność we wszystkich okresach sprawozdawczych, na które zabezpieczenie zostało ustanowione.

Zabezpieczenia wartości godziwej

89 Zabezpieczenie wartości godziwej spełniające w danym okresie warunki określone w pkt 88 ujmuje się w następujący sposób:

a) zyski lub straty wynikające z przeszacowania wartości godziwej instrumentu zabezpieczaj ą- cego (dla pochodnego instrumentu zabezpieczającego) lub składnika walutowego jego wartości bilansowej wycenionego zgodnie z MSR 21 (dla instrumentów zabezpieczających niebędących instrumentami pochodnymi) ujmuje się w zysku lub stracie; oraz

b) zyski lub straty związane z pozycją zabezpieczan ą, wynikające z zabezpieczanego ryzyka, korygują wartość bilansową zabezpieczanej pozycji i są ujmowane w zysku lub stracie. Zasada ta ma zastosowanie do zabezpieczanej pozycji, którą w innych okolicznościach wycenia się według ceny nabycia lub kosztu wytworzenia. Ujęcie zysków lub strat wynikających z zabezpieczanego ryzyka w zysku lub stracie ma zastosowanie, jeżeli pozycja zabezpieczana jest składnikiem aktywów finansowych wycenianym w wartości godziwej przez inne całkowite dochody zgodnie z pkt 4.1.2A MSSF 9.

89A W przypadku zabezpieczenia wartości godziwej części portfela aktywów finansowych lub zobowiązań finansowych przed ekspozycją na ryzyko stopy procentowej (i tylko przy takim rodzaju zabezpieczania) wymaganie wynikające z pkt 89 lit. b) można uznać za spełnione, jeśli zyski lub straty związane z pozycją zabezpieczaną wykazane zostały:

a) jako osobny tytuł w pozycji aktywów w tych okresach przeszacowania, w których pozycja zabezpiecza jest składnikiem aktywów; lub

b) jako osobny tytuł w pozycji zobowiązań w tych okresach przeszacowania, w których pozycja zabezpieczana jest składnikiem zobowiązań.

Osobny tytuł, o którym mowa w lit. a) i b), przedstawia się bezpośrednio po aktywach finansowych lub zobowiązaniach finansowych. Kwoty wykazane w takiej pozycji wyłącza się ze sprawozdania z sytuacji finansowej w momencie zaprzestania ujmowania aktywów lub zobowiązań, z którymi są związane.

90 Jeśli zabezpieczenie dotyczy tylko wyszczególnionych rodzajów ryzyka, które przypisać można pozycji

zabezpieczanej, to ujęcie zmiany wartości godziwej pozycji zabezpieczanej, która nie jest związana z zabezpieczanym ryzykiem, następuje w sposób określony w pkt 5.7.1 MSSF 9.

91 Jednostka prospektywnie zaprzestaje stosowania zasad rachunkowości zabezpieczeń określonych w pkt 89, jeśli:

a) instrument zabezpieczający wygasa, zostaje sprzedany, rozwiązany lub wykonany. W tym celu zastąpienia jednego instrumentu zabezpieczającego drugim lub przedłużenia terminu ważności danego instrumentu zabezpieczającego nie uważa się za wygaśnięcie lub rozwiązanie, jeśli takie zastąpienie lub przedłużenie terminu stanowi część udokumentowanej strategii zabezpieczania przyjętej przez jednostkę. Ponadto w tym celu nie dochodzi do wygaśnięcia lub rozwiązania instrumentu zabezpieczającego, jeśli:

(i) w konsekwencji obowiązujących przepisów ustawowych lub wykonawczych lub wprowadzenia przepisów ustawowych lub wykonawczych strony instrumentu zabezpieczającego zgadzają się, by jeden lub większa liczba kontrahentów rozliczeniowych zastąpił ich pierwotnego kontrahenta, by stać się nowym kontrahentem każdej ze stron. W tym celu kontrahent rozliczeniowy jest kontrahentem centralnym (nazywanym czasem "systemem rozliczeniowym" lub "agencj ą rozliczeniową") lub jednostką lub jednostkami, takimi jak na przykład: uczestnik rozliczający systemu rozliczaj ącego lub klient uczestnika rozliczającego systemu rozliczającego, którzy działają w charakterze kontrahenta w celu przeprowadzenia rozliczania przez kontrahenta centralnego. Jeżeli jednak strony instrumentu zabezpieczającego zastępują swoich pierwotnych kontrahentów różnymi kontrahentami, niniejszy punkt ma zastosowanie jedynie wówczas, gdy każda z tych stron przeprowadza rozliczenie z tym samym kontrahentem centralnym;

(ii) inne ewentualne zmiany instrumentu zabezpieczającego są ograniczone do tych, które są konieczne do przeprowadzenia takiego zastąpienia kontrahenta. Takie zmiany są ograniczone do tych, które są spójne z warunkami, których można byłoby się spodziewać, jeśli instrument zabezpieczający zostałby pierwotnie rozliczony z kontrahentem rozliczającym. Do takich zmian zalicza się zmiany w zakresie wymogów dotyczących zabezpieczenia, praw do zrównoważenia sald należności i zobowiązań oraz pobieranych opłat.

b) zabezpieczenie przestaje spełniać określone w pkt 88 kryteria rachunkowości zabezpieczeń; lub

c) jednostka unieważnia powiązanie zabezpieczające.

92 Każdą wynikającą z pkt 89 lit. b) korektę wartości bilansowej zabezpieczanego instrumentu finansowego, do którego stosuje się metodę efektywnej stopy procentowej (a w przypadku zabezpieczenia portfela przed ekspozycją na ryzyko stopy procentowej - oddzielną pozycję w sprawozdaniu z sytuacji finansowej określoną w pkt 89A), amortyzuje się w zysku lub stracie. Amortyzacja może rozpocząć się od momentu dokonania korekty, jednakże nie później niż w momencie zaprzestania korygowania pozycji zabezpieczanej o zmiany wartości godziwej wynikające z zabezpieczanego ryzyka. Korektę rozlicza się za pomocą efektywnej stopy procentowej przeliczonej na dzień rozpoczęcia amortyzacji. Jednakże w przypadku zabezpieczenia wartości godziwej związanego z ekspozycj ą stopy procentowej portfela aktywów finansowych lub zobowiązań finansowych (i tylko dla takiego rodzaju zabezpieczenia), jeśli amortyzacja przy zastosowaniu przeliczonej efektywnej stopy procentowej nie jest wykonalna w praktyce, korektę rozlicza się przy zastosowaniu metody liniowej. Korektę rozlicza się w pełni do terminu wymagalności instrumentu finansowego, a w przypadku zabezpieczenia ryzyka stopy procentowej portfela - do dnia zakończenia odpowiedniego okresu przeszacowania.

93 Jeśli nieujęte uprawdopodobnione przyszłe zobowiązanie jest wyznaczone jako pozycja zabezpieczana, następujące kumulowane zmiany wartości godziwej uprawdopodobnionego przyszłego zobowiązania, wynikające z zabezpieczanego ryzyka, ujmuje się jako składnik aktywów lub zobowiązanie, a powstające zyski lub straty ujmuje się w zysku lub stracie (zob. pkt 89 lit. b)). Zmiany wartości godziwej instrumentu zabezpieczającego również ujmuje się w zysku lub stracie.

94 W przypadku podjęcia przez jednostkę uprawdopodobnionego przyszłego zobowiązania do nabycia składnika aktywów lub przyjęcia zobowiązania, które jest pozycją zabezpieczaną przy zabezpieczeniu wartości godziwej, początkowa wartość bilansowa składnika aktywów lub zobowiązania powstałego w wyniku wypełnienia przez jednostkę uprawdopodobnionego przyszłego zobowiązania jest korygowana o skumulowane zmiany wartości godziwej uprawdopodobnionego przyszłego zobowiązania, wynikające z zabezpieczanego ryzyka, które były ujęte w sprawozdaniu z sytuacji finansowej.

Zabezpieczenia przepływów pieniężnych

95 Zabezpieczenie przepływów pieniężnych spełniające w danym okresie warunki określone

w pkt 88 ujmuje się w następujący sposób:

a) część zysków lub strat związanych z instrumentem zabezpieczającym, która stanowi efektywne zabezpieczenie (zob. pkt 88) ujmuje się w innych całkowitych dochodach oraz

b) nieefektywną część zysków lub strat związanych z instrumentem zabezpieczającym ujmuje się w zysku lub stracie.

96 Dokładniej rzecz ujmując, w przypadku zabezpieczania przepływów pieniężnych postępuje się w następu

jący sposób:

a) oddzielny składnik kapitału własnego związany z zabezpieczaną pozycją koryguje się do niższej spośród następujących kwot (w wartościach bezwzględnych):

(i) skumulowane od momentu ustanowienia zabezpieczenia zyski lub straty na instrumencie zabezpieczającym; oraz

(ii) skumulowane od momentu ustanowienia zabezpieczenia zmiany wartości godziwej (wartości bieżącej) oczekiwanych przyszłych przepływów pieniężnych, wynikających z zabezpieczanej pozycji;

b) wszelkie pozostałe zyski lub straty na instrumencie zabezpieczającym lub wyznaczonym jego składniku (niestanowiące efektywnego zabezpieczenia) ujmuje się w zysku lub stracie; oraz

c) w przypadku gdy udokumentowana strategia zarządzania ryzykiem, przyjęta przez jednostkę dla danego powiązania zabezpieczającego, wyłącza z oceny efektywności zabezpieczenia określony składnik zysków lub strat albo przepływów pieniężnych związanych z instrumentem zabezpieczającym (zob. pkt 74, 75 i 88 lit. a)), wtedy wyłączony składnik zysków lub strat ujmuje się zgodnie z pkt 5.7.1 MSSF 9.

97 Jeśli zabezpieczana planowana transakcja skutkuje następującym ujęciem składnika aktywów finansowych lub zobowiązania finansowego, związane z nią zyski lub straty, które były ujęte bezpośrednio w innych całkowitych dochodach zgodnie z pkt 95 przenosi się z kapitału własnego do zysku lub straty jako korektę wynikającą z przeklasyfikowania (zob. MSR 1 (zaktualizowany w 2007 r.)) w tym samym okresie albo w okresach, w których zabezpieczane planowane przepływy pieniężne mają wpływ na zyski i straty bieżącego okresu (jak np. w okresach, w których ujmowane są przychody lub koszty odsetkowe). Jednakże, jeśli jednostka oczekuje, że całość lub część strat ujętych w innych całkowitych dochodach nie będzie odzyskana w jednym lub więcej przyszłych okresów, to przeklasyfikowuje do zysku lub straty jako korektę wynikającą z przeklasyfikowania kwotę, co do której oczekuje się, że nie będzie odzyskana.

98 Jeśli zabezpieczenie planowanej transakcji skutkuje następującym ujęciem składnika aktywów niefinansowych lub zobowiązania niefinansowego, albo planowana transakcja związana ze składnikiem aktywów niefinansowych lub zobowiązaniem niefinansowym staje się uprawdopodobnionym przyszłym zobowiązaniem, do którego stosuje się zabezpieczenie wartości godziwej, jednostka przyjmuje następujące rozwiązanie a) lub b):

a) Przenosi powiązane zyski lub straty, które zgodnie z pkt 95 były ujęte bezpośrednio w innych całkowitych dochodach, do zysku lub straty jako korektę wynikającą z przeklasyfikowania (zob. MSR 1 (zaktualizowany w 2007 r.)) w tym samym okresie lub okresach, w których nabyty składnik aktywów lub przejęte zobowiązanie mają wpływ na zyski lub straty (jak np. w okresach, w których ujmowane są koszty amortyzacji lub koszt sprzedaży). Jednakże, jeśli jednostka oczekuje, że całość lub część strat ujętych w innych całkowitych dochodach nie będzie odzyskana w jednym lub więcej przyszłych okresów, przenosi z kapitału własnego do zysku lub straty jako korektę wynikającą z przeklasyfikowania kwotę, co do której oczekuje się, że nie będzie odzyskana.

b) Usuwa powiązane zyski i straty, które były ujęte w innych całkowitych dochodach zgodnie z pkt 95 były ujęte bezpośrednio w kapitale własnym, i włącza je do początkowego kosztu nabycia lub do innej wartości bilansowej składnika aktywów lub zobowiązania.

99 Jednostka przyjmuje jako zasadę rachunkowości rozwiązanie a) lub b) podane w pkt 98 i stosuje je w sposób ciągły do wszystkich zabezpieczeń, których dotyczy pkt 98.

100 W przypadku zabezpieczeń przepływów pieniężnych innych niż zabezpieczenia, o których mowa w pkt 97 i 98, kwoty ujęte bezpośrednio w innych całkowitych dochodach przeklasyfikowuje się z kapitału własnego do zysku lub straty jako korektę wynikającą z przeklasyfikowania (zob. MSR 1 (zaktualizowany w 2007 r.)) w tym samym okresie lub okresach, w których zabezpieczane planowane przepływy pieniężne wywierają wpływ na zyski i straty bieżącego okresu (na przykład w okresie, gdy następuje planowana sprzedaż).

101 Jednostka prospektywnie zaprzestaje stosowania zasad rachunkowości zabezpieczeń określonych w pkt 95-100 w każdym z następujących przypadków:

a) instrument zabezpieczający wygasa, zostaje sprzedany, rozwiązany lub wykonany. W takim przypadku skumulowane zyski lub straty związane z instrumentem zabezpieczającym ujęte w innych całkowitych dochodach przez okres, w którym zabezpieczenie było efektywne (zob. pkt 95 lit. a)), ujmuje się dalej w odrębnej pozycji w kapitale własnym aż do momentu zajścia planowanej transakcji. W momencie zajścia transakcji stosuje się pkt 97, 98 i

100. Do celów niniejszej litery zastąpienia jednego instrumentu zabezpieczającego drugim lub przedłużenia terminu ważności danego instrumentu zabezpieczającego nie uważa się za wygaśnięcie lub rozwiązanie, jeśli takie zastąpienie lub przedłużenie terminu stanowi część udokumentowanej strategii zabezpieczania przyjętej przez jednostkę. Ponadto do celów niniejszej litery nie dochodzi do wygaśnięcia lub rozwiązania instrumentu zabezpieczającego, jeśli:

b) zabezpieczenie przestaje spełniać określone w pkt 88 kryteria rachunkowości zabezpieczeń. W takim przypadku skumulowane zyski lub straty związane z instrumentem zabezpieczającym ujęte w innych całkowitych dochodach przez okres, w którym zabezpieczenie było efektywne (zob. pkt 95 lit. a)), ujmuje się dalej w odrębnej pozycji w kapitale własnym aż do momentu zajścia planowanej transakcji. W momencie zajścia transakcji stosuje się pkt 97, 98 i 100.

c) zaprzestano oczekiwać realizacji planowanej transakcji, wobec tego wszystkie skumulowane zyski lub straty związane z instrumentem zabezpieczającym ujęte w innych całkowitych dochodach przez okres, w którym zabezpieczenie było efektywne (zob. pkt 95 lit. a)), przenosi się z kapitału własnego do zysku lub straty jako korektę wynikającą z przeklasyfikowania. Realizacja planowanej transakcji, która przestaje być wysoce prawdopodobna (zob. pkt 88 lit. c)), może być ciągle oczekiwana;

d) jednostka unieważnia powiązanie zabezpieczające. W przypadku zabezpieczenia planowanych transakcji skumulowane zyski lub straty związane z instrumentem zabezpieczającym, ujęte w innych całkowitych dochodach przez okres, w którym zabezpieczenie było efektywne (zob. pkt 95 lit. a)), ujmuje się dalej w odrębnej pozycji w kapitale własnym aż do momentu zajścia planowanej transakcji lub do momentu, kiedy zaprzestanie się oczekiwać jej realizacji. W momencie zajścia transakcji stosuje się pkt 97, 98 i 100. Jeśli zaprzestaje się oczekiwać realizacji transakcji, skumulowane zyski lub straty ujęte w innych całkowitych dochodach przenosi się z kapitału własnego do zysku lub straty jako korektę wynikającą z przeklasyfikowania.

Zabezpieczenia inwestycji netto

102 Zabezpieczenia inwestycji netto w jednostce działającej za granicą, w tym zabezpieczenie pozycji pieniężnej ujmowanej jako część inwestycji netto (zob. MSR 21), ujmuje się podobnie do zabezpieczeń przepływów pieniężnych:

a) część zysków lub strat związanych z instrumentem zabezpieczającym, która stanowi efektywne zabezpieczenie (zob. pkt 88) ujmuje się w innych całkowitych dochodach; oraz

b) część, która nie stanowi skutecznego zabezpieczenia, ujmuje się w zysku lub stracie.

Zyski lub straty związane z instrumentem zabezpieczającym odnoszące się do efektywnej części zabezpieczenia, które były ujęte w innych całkowitych dochodach, w momencie zbycia lub częściowego zbycia jednostki działającej za granicą przeklasyfikowuje się z kapitału własnego do zysku lub straty jako korektę wynikającą z przeklasyfikowania (zob. MSR 1 (zaktualizowany w 2007 r.)), zgodnie z pkt 48-49 MSR 21.

Tymczasowe odstępstwa od stosowania szczególnych wymogów rachunkowości zabezpieczeń

102A Jednostka stosuje pkt 102D-102N oraz 108G do wszystkich powiązań zabezpieczających, na które reforma wskaźnika referencyjnego stopy procentowej wywiera bezpośredni wpływ. Punkty te mają zastosowanie wyłącznie do takich powiązań zabezpieczających. Reforma wskaźnika referencyjnego stopy procentowej wywiera bezpośredni wpływ na powiązanie zabezpieczające tylko wówczas, gdy reforma ta prowadzi do powstania niepewności co do:

a) wskaźnika referencyjnego stopy procentowej (określonego w umowie lub określonego inaczej niż w umowie) wyznaczonego jako zabezpieczane ryzyko; lub

b) harmonogramu lub kwoty przepływów pieniężnych opartych na wskaźniku referencyjnym stopy procentowej wynikających z pozycji zabezpieczanej lub z instrumentu zabezpieczającego.

102B Do celów stosowania pkt 102D-102N termin "reforma wskaźnika referencyjnego stopy procentowej" odnosi się do obejmującej cały rynek reformy wskaźnika referencyjnego stopy procentowej, w tym zastąpienia wskaźnika referencyjnego stopy procentowej alternatywnym wskaźnikiem referencyjnym, takim jak wskaźnik wynikający z zaleceń przedstawionych w sprawozdaniu Rady Stabilności Finansowej z lipca 2014 r. pt. "Reforming Major Interest Rate Benchmarks" .

102C W pkt 102D-102N zawarto odstępstwa wyłącznie od wymogów określonych w tych punktach. Jednostka nadal stosuje wszystkie inne wymogi rachunkowości zabezpieczeń w odniesieniu do powiązań zabezpieczających, na które reforma wskaźnika referencyjnego stopy procentowej wywiera bezpośredni wpływ.

Wysoce prawdopodobny wymóg w zakresie zabezpieczeń przepływów pieniężnych

102D Do celów stosowania wymogu określonego w pkt 88 lit. c), zgodnie z którym planowana transakcja musi być wysoce prawdopodobna, jednostka zakłada, że wskaźnik referencyjny stopy procentowej, na którym opierają się zabezpieczane przepływy pieniężne (określone w umowie lub określone inaczej niż w umowie), nie ulega zmianie w wyniku reformy wskaźnika referencyjnego stopy procentowej.

Przeklasyfikowanie skumulowanych zysków lub strat ujętych w innych całkowitych dochodach

102E Do celów stosowania wymogu określonego w pkt 101 lit. c), aby ustalić, czy oczekuje się, że planowana transakcja już nie wystąpi, jednostka zakłada, że wskaźnik referencyjny stopy procentowej, na którym opierają się zabezpieczane przepływy pieniężne (określone w umowie lub określone inaczej niż w umowie), nie ulega zmianie w wyniku reformy wskaźnika referencyjnego stopy procentowej.

Ocena skuteczności

102F Do celów stosowania wymogów określonych w pkt 88 lit. b) oraz w pkt AG105 lit. a) jednostka zakłada, że wskaźnik referencyjny stopy procentowej, na którym opieraj ą się zabezpieczane przepływy pieniężne lub zabezpieczone ryzyko (określone w umowie lub określone inaczej niż w umowie), lub wskaźnik referencyjny stopy procentowej, na którym opieraj ą się przepływy pieniężne wynikające z instrumentu zabezpieczającego, nie ulegają zmianie w wyniku reformy wskaźnika referencyjnego stopy procentowej.

102G Dla celów stosowania wymogu określonego w pkt 88 lit. e) jednostka nie jest zobowiązana do rozwiązania powiązania zabezpieczającego z tego powodu, że rzeczywiste wyniki zabezpieczenia nie spełniają wymogów określonych w pkt AG105 lit. b). W celu uniknięcia wątpliwości jednostka stosuje pozostałe warunki określone w pkt 88, w tym ocenę prospektywną, o której mowa w pkt 88 lit. b), aby ocenić, czy należy rozwiązać powiązanie zabezpieczające.

Wyznaczanie pozycji finansowych jako pozycji zabezpieczanych

102H O ile pkt 102I nie ma zastosowania, w odniesieniu do zabezpieczenia części wskaźnika referencyjnego dla ryzyka stopy procentowej, którą to część określono inaczej niż w umowie, jednostka stosuje wymóg określony w pkt 81 i AG99F - stanowiący, że musi istnieć możliwość oddzielnego zidentyfikowania wyznaczonej części - wyłącznie w momencie ustanowienia powiązania zabezpieczającego.

102I Jeżeli jednostka, zgodnie z dokumentacją zabezpieczenia, często dokonuje aktualizacji (tj. rozwiązania i ponownego ustanowienia) powiązania zabezpieczającego, ponieważ zarówno instrument zabezpieczający, jak i pozycja zabezpieczana często ulegają zmianie (tj. jednostka wykorzystuje dynamiczny proces, w którym zarówno pozycje zabezpieczane, jak i instrumenty zabezpieczające stosowane do zarządzania tą ekspozycją nie pozostają takie same przez dłuższy okres), jednostka stosuje wymóg określony w pkt 81 i AG99F - stanowiący, że musi istnieć możliwość oddzielnego zidentyfikowania wyznaczonej części - tylko wtedy, gdy początkowo wyznacza pozycję zabezpieczaną w ramach tego powiązania zabezpieczającego. Pozycja zabezpieczana, którą oceniono w momencie jej początkowego wyznaczenia w ramach powiązania zabezpieczającego, bez względu na to, czy miało to miejsce w momencie powstania zabezpieczenia, czy w późniejszym okresie, nie zostaje poddana ponownej ocenie przy żadnym późniejszym ponownym wyznaczeniu w ramach tego samego powiązania zabezpieczającego.

Zaprzestanie stosowania

102J Jednostka prospektywnie zaprzestaje stosowania pkt 102D do pozycji zabezpieczanej z chwilą zaistnienia jednej z następujących okoliczności, przy czym decyduje ta okoliczność, która zaistniała wcześniej:

a) w przypadku gdy niepewność wynikająca z reformy wskaźnika referencyjnego stopy procentowej już nie występuje w odniesieniu do harmonogramu i kwoty przepływów pieniężnych opartych na wskaźniku referencyjnym stopy procentowej wynikających z pozycji zabezpieczanej; oraz

b) w przypadku gdy powiązanie zabezpieczające, którego częścią jest pozycja zabezpieczana, ulega rozwiązaniu.

102K Jednostka prospektywnie zaprzestaje stosowania pkt 102E z chwilą zaistnienia jednej z następujących okoliczności, przy czym decyduje ta okoliczność, która zaistniała wcześniej:

a) w przypadku gdy niepewność wynikająca z reformy wskaźnika referencyjnego stopy procentowej już nie występuje w odniesieniu do harmonogramu i kwoty przyszłych przepływów pieniężnych opartych na wskaźniku referencyjnym stopy procentowej wynikających z pozycji zabezpieczanej; oraz

b) w przypadku gdy całą skumulowaną stratę lub cały skumulowany zysk ujęte w innych całkowitych dochodach w odniesieniu do tego rozwiązanego powiązania zabezpieczającego przeklasyfikowano do zysku lub straty.

102L Jednostka prospektywnie zaprzestaje stosowania pkt 102F:

a) do pozycji zabezpieczanej, w przypadku gdy niepewność wynikająca z reformy wskaźnika referencyjnego stopy procentowej już nie występuje w odniesieniu do zabezpieczonego ryzyka lub w odniesieniu do harmonogramu i kwoty przepływów pieniężnych opartych na wskaźniku referencyjnym stopy procentowej wynikających z pozycji zabezpieczanej; oraz

b) do instrumentu zabezpieczającego, w przypadku gdy niepewność wynikająca z reformy wskaźnika referencyjnego stopy procentowej już nie występuje w odniesieniu do harmonogramu i kwoty przepływów pieniężnych opartych na wskaźniku referencyjnym stopy procentowej wynikających z instrumentu zabezpieczającego.

Jeżeli powiązanie zabezpieczające, którego częścią są pozycja zabezpieczana i instrument zabezpieczający, ulega rozwiązaniu wcześniej niż w dniu określonym w pkt 102L lit. a) lub w dniu określonym w pkt 102L lit. b), jednostka prospektywnie zaprzestaje stosowania pkt 102F do tego powiązania zabezpieczającego z dniem rozwiązania powiązania zabezpieczającego.

102M Jednostka prospektywnie zaprzestaje stosowania pkt 102G do powiązania zabezpieczającego z chwilą zaistnienia jednej z następujących okoliczności, przy czym decyduje ta okoliczność, która zaistniała wcześniej:

a) w przypadku gdy niepewność wynikająca z reformy wskaźnika referencyjnego stopy procentowej już nie występuje w odniesieniu do zabezpieczonego ryzyka oraz w odniesieniu do harmonogramu i kwoty przepływów pieniężnych opartych na wskaźniku referencyjnym stopy procentowej wynikających z pozycji zabezpieczanej i z instrumentu zabezpieczającego; oraz

b) w przypadku rozwiązania powiązania zabezpieczającego, do którego odstępstwo ma zastosowanie.

102N Wyznaczaj ąc grupę pozycji jako pozycję zabezpieczaną lub kombinacj ę instrumentów finansowych jako instrument zabezpieczający, jednostka prospektywnie zaprzestaje stosowania pkt 102D-102G do danej pozycji lub danego instrumentu finansowego zgodnie z, stosownie do przypadku, pkt 102J, 102K, 102L lub 102M, jeżeli niepewność wynikająca z reformy wskaźnika referencyjnego stopy procentowej już nie występuje w odniesieniu do zabezpieczonego ryzyka lub w odniesieniu do harmonogramu i kwoty przepływów pieniężnych opartych na wskaźniku referencyjnym stopy procentowej wynikających z tej pozycji lub tego instrumentu finansowego.

102O Jednostka prospektywnie zaprzestaje stosowania pkt 102H i 102I z chwilą zaistnienia jednej z następujących okoliczności, przy czym decyduje ta okoliczność, która zaistniała wcześniej:

a) gdy zmiany wymagane w związku z reformą wskaźnika referencyjnego stopy procentowej są dokonywane w odniesieniu do części ryzyka określonej inaczej niż w umowie w zastosowaniu pkt 102P; lub

b) w przypadku rozwiązania powiązania zabezpieczającego, w którym wyznaczona jest część ryzyka określona inaczej niż w umowie.

Dodatkowe tymczasowe odstępstwa wynikające z reformy wskaźnika referencyjnego stopy procentowej

Rachunkowość zabezpieczeń

102P W przypadku gdy wymogi określone w pkt 102D-102I przestają mieć zastosowanie do powiązania zabezpieczającego (zob. pkt 102J-102O), jednostka zmienia uprzednio udokumentowane formalne wyznaczenie tego powiązania zabezpieczającego, aby odzwierciedlić zmiany wymagane w związku z reformą wskaźnika referencyjnego stopy procentowej, tj. zmiany zgodne z wymogami określonymi w pkt 5.4.6-5.4.8 MSSF 9. W tym kontekście wyznaczenie zabezpieczenia zmienia się wyłącznie w celu dokonania co najmniej jednej z następujących zmian:

a) wyznaczenia alternatywnej stopy referencyjnej (określonej w umowie lub określonej inaczej niż w umowie) jako zabezpieczane ryzyko;

b) zmiany opisu pozycji zabezpieczanej, w tym opisu wyznaczonej części zabezpieczanych przepływów pieniężnych lub zabezpieczanej wartości godziwej;

c) zmiany opisu instrumentu zabezpieczającego; lub

d) zmiany opisu sposobu, w jaki jednostka oceni efektywność zabezpieczenia.

102Q Jednostka stosuje również wymóg określony w pkt 102P lit. c), jeżeli spełnione są następujące trzy warunki:

a) jednostka dokonuje zmiany wymaganej w związku z reformą wskaźnika referencyjnego stopy procentowej, stosując podejście inne niż zmiana w podstawie określenia wynikających z umowy przepływów pieniężnych z tytułu instrumentu zabezpieczającego (jak opisano w pkt 5.4.6 MSSF 9);

b) nie zaprzestano ujmowania pierwotnego instrumentu zabezpieczającego; oraz

c) wybrane podejście jest pod względem gospodarczym równoważne zmianie w podstawie określenia wynikających z umowy przepływów pieniężnych z tytułu pierwotnego instrumentu zabezpieczającego (jak opisano w pkt 5.4.7 i 5.4.8 MSSF 9).

102R Wymogi określone w pkt 102D-102I mogą przestać obowiązywać w różnych momentach. W związku z tym przy stosowaniu pkt 102P jednostka może być zobowiązana zmienić formalne wyznaczenie swoich powiązań zabezpieczających w różnych momentach lub może być zobowiązana zmienić formalne wyznaczenie powiązania zabezpieczającego więcej niż jeden raz. Wtedy i tylko wtedy, gdy taka zmiana jest dokonywana w stosunku do powiązania zabezpieczającego, jednostka stosuje pkt 102V-102Z2, stosownie do przypadku. Jednostka stosuje również pkt 89 (w odniesieniu do zabezpieczenia wartości godziwej) lub pkt 96 (w odniesieniu do zabezpieczenia przepływów pieniężnych), tak aby ująć wszelkie zmiany wartości godziwej pozycji zabezpieczanej lub instrumentu zabezpieczającego.

102S Jednostka dokonuje zmiany powiązania zabezpieczającego zgodnie z wymogiem określonym w pkt 102P najpóźniej na koniec okresu sprawozdawczego, w trakcie którego zmiana wymagana w związku z reformą wskaźnika referencyjnego stopy procentowej jest dokonywana w odniesieniu do zabezpieczanego ryzyka, pozycji zabezpieczanej lub instrumentu zabezpieczającego. W celu uniknięcia wątpliwości taka zmiana formalnego wyznaczenia powiązania zabezpieczającego nie stanowi ani rozwiązania powiązania zabezpieczającego, ani wyznaczenia nowego powiązania zabezpieczającego.

102T Jeżeli oprócz zmian, które w związku z reformą wskaźnika referencyjnego stopy procentowej są wymagane w odniesieniu do składnika aktywów finansowych lub zobowiązania finansowego wyznaczonych w powiązaniu zabezpieczającym (jak opisano w pkt 5.4.6-5.4.8 MSSF 9) lub w odniesieniu do wyznaczenia powiązania zabezpieczającego (zgodnie z wymogiem określonym w pkt 102P), dokonywane są inne zmiany, jednostka w pierwszej kolejności stosuje mające zastosowanie wymogi niniejszego standardu w celu określenia, czy te dodatkowe zmiany skutkuj ą zaprzestaniem stosowania rachunkowości zabezpieczeń. Jeżeli dodatkowe zmiany nie skutkuj ą zaprzestaniem stosowania rachunkowości zabezpieczeń, jednostka zmienia formalne wyznaczenie powiązania zabezpieczającego zgodnie z pkt 102P.

102U W pkt 102V-102Z3 zawarto odstępstwa tylko od wymogów określonych w tych punktach. Jednostka stosuje wszystkie inne wymogi rachunkowości zabezpieczeń określone w niniejszym standardzie, w tym kryteria kwalifikujące określone w pkt 88, w odniesieniu do powiązań zabezpieczających, na które reforma wskaźnika referencyjnego stopy procentowej wywiera bezpośredni wpływ.

Rachunkowość kwalifikujących się powiązań zabezpieczających

Ocena retrospektywnej skuteczności

102V Do celów oceny retrospektywnej skuteczności powiązania zabezpieczającego na zasadzie skumulowanej w zastosowaniu pkt 88 lit. e) i tylko w tym celu jednostka może zdecydować o obniżeniu do zera skumulowanych zmian wartości godziwej pozycji zabezpieczanej i instrumentu zabezpieczającego, w przypadku gdy zaprzestaje stosowania pkt 102G zgodnie z wymogami pkt 102M. Decyzję taką podejmuje się odrębnie dla każdego powiązania zabezpieczającego.

Zabezpieczenia przepływów pieniężnych

102W Do celów stosowania pkt 97, w momencie, w którym jednostka zmienia opis pozycji zabezpieczanej zgodnie z wymogiem określonym w pkt 102P lit. b), uznaje się, że skumulowana strata lub skumulowany zysk ujęte w innych całkowitych dochodach opierają się na alternatywnej stopie referencyjnej, według której określa się zabezpieczane przyszłe przepływy pieniężne.

102X W odniesieniu do rozwiązanego powiązania zabezpieczającego, jeżeli wskaźnik referencyjny stopy procentowej, na którym oparto zabezpieczane przyszłe przepływy pieniężne, zostaje zmieniony zgodnie z wymogami reformy wskaźnika referencyjnego stopy procentowej, do celów stosowania pkt 101 lit. c) w celu ustalenia, czy oczekuje się wystąpienia zabezpieczanych przyszłych przepływów pieniężnych, uznaje się, że kwota skumulowana w innych całkowitych dochodach opiera się na alternatywnej stopie referencyjnej, według której określa się zabezpieczane przyszłe przepływy pieniężne.

Grupa pozycji

102Y W przypadku gdy jednostka stosuje pkt 102P w odniesieniu do grupy pozycji wyznaczonych jako pozycje zabezpieczane w ramach zabezpieczenia wartości godziwej lub przepływów pieniężnych, jednostka przypisuje pozycje zabezpieczane do podgrup na podstawie zabezpieczanej stopy referencyjnej i wyznacza stopę referencyjną jako zabezpieczane ryzyko dla każdej podgrupy. Na przykład w powiązaniu zabezpieczającym, w ramach którego grupa pozycji jest zabezpieczana przed zmianami wskaźnika referencyjnego stopy procentowej objętego reformą wskaźnika referencyjnego stopy procentowej, zabezpieczane przepływy pieniężne lub wartość godziwa niektórych pozycji należących do tej grupy mogłyby zostać zmienione w celu odniesienia ich do alternatywnej stopy referencyjnej zanim zmienione zostaną inne pozycje należące do grupy. W tym przykładzie stosując pkt 102P, jednostka wyznaczyłaby alternatywną stopę referencyjną jako zabezpieczane ryzyko dla tej odpowiedniej podgrupy pozycji zabezpieczanych. Jednostka kontynuowałaby wyznaczanie istniejącego wskaźnika referencyjnego stopy procentowej jako zabezpieczanego ryzyka dla innej podgrupy pozycji zabezpieczanych do czasu zmiany zabezpieczanych przepływów pieniężnych lub wartości godziwej tych pozycji w celu odniesienia ich do alternatywnej stopy referencyjnej lub do czasu wygaśnięcia tych pozycji i zastąpienia ich pozycjami zabezpieczanymi, które odnoszą się do alternatywnej stopy referencyjnej.

102Z Jednostka ocenia odrębnie dla każdej podgrupy, czy dana podgrupa spełnia wymogi określone w pkt 78 i 83, tak by mogła zostać uznana za kwalifikującą się pozycję zabezpieczaną. Jeżeli jakakolwiek podgrupa nie spełnia wymogów określonych w pkt 78 i 83, jednostka zaprzestaje stosowania rachunkowości zabezpieczeń prospektywnie w odniesieniu do całego powiązania zabezpieczającego. Jednostka stosuje również wymogi określone w pkt 89 lub 96 w celu ujęcia nieefektywności związanej z całym powiązaniem zabezpieczającym.

Wyznaczanie pozycji finansowych jako pozycji zabezpieczanych

102Z1 Uznaje się, że alternatywna stopa referencyjna wyznaczona jako część ryzyka określona inaczej niż w umowie, której nie da się oddzielnie zidentyfikować (zob. pkt 81 i AG99F) na dzień jej wyznaczenia, spełnia ten wymóg na ten dzień wtedy i tylko wtedy, gdy jednostka w uzasadniony sposób stwierdzi, że alternatywną stopę da się oddzielnie zidentyfikować w okresie najbliższych 24 miesięcy. Okres 24 miesięcy ma zastosowanie odrębnie do każdej alternatywnej stopy referencyjnej i jego bieg rozpoczyna się od dnia, w którym jednostka po raz pierwszy wyznacza alternatywną stopę referencyjną jako część ryzyka określoną inaczej niż w umowie (tj. okres 24 miesięcy ma zastosowanie odrębnie do każdej alternatywnej stopy referencyjnej).

102Z2 Jeżeli następnie jednostka w uzasadniony sposób stwierdzi, że alternatywnej stopy referencyjnej nie da się oddzielnie zidentyfikować w okresie 24 miesięcy od dnia wyznaczenia jej po raz pierwszy jako część ryzyka określoną inaczej niż w umowie, jednostka przestaje stosować wymóg określony w pkt 102Z1 do tej alternatywnej stopy referencyjnej i zaprzestaje stosowania rachunkowości zabezpieczeń prospektywnie od dnia tej ponownej oceny w odniesieniu do wszystkich powiązań zabezpieczających, w ramach których alternatywna stopa referencyjna była wyznaczona jako część ryzyka określona inaczej niż w umowie.

102Z3 Oprócz powiązań zabezpieczających określonych w pkt 102P jednostka stosuje wymogi określone w pkt 102Z1 i 102Z2 do nowych powiązań zabezpieczających, w ramach których alternatywna stopa referencyjna jest wyznaczona jako część ryzyka określona inaczej niż w umowie (zob. pkt 81 i AG99F), jeżeli ze względu na reformę wskaźnika referencyjnego stopy procentowej tej części ryzyka na da się oddzielnie zidentyfikowa ć na dzień jej wyznaczenia.

DATA WEJŚCIA W ŻYCIE I PRZEPISY PRZEJŚCIOWE

103 Jednostka stosuje niniejszy standard (z uwzględnieniem zmian ogłoszonych w marcu 2004 r.) w odniesieniu do rocznych okresów rozpoczynających się dnia 1 stycznia 2005 r. i później. Dopuszcza się wcześniejsze stosowanie. Jednostka nie stosuje niniejszego standardu (z uwzględnieniem zmian ogłoszonych w marcu 2004 r.) w odniesieniu do rocznych okresów rozpoczynających się przed dniem 1 stycznia 2005 r., chyba że jednocześnie zastosuje MSR 32 (wydany w grudniu 2003 r.). Jeżeli jednostka stosuje niniejszy standard w odniesieniu do okresu rozpoczynającego się przed dniem 1 stycznia 2005 r., fakt ten ujawnia.

103A [Skreślony]

103B [Skreślony]

103C Na podstawie MSR 1 (zaktualizowanego w 2007 r.) zmieniono terminologię stosowaną we wszystkich MSSF. Ponadto zmieniono nim pkt 95 lit. a), 97, 98, 100, 102, 108 i OS99B. Jednostka stosuje te zmiany w odniesieniu do rocznych okresów rozpoczynających się dnia 1 stycznia 2009 r. i później. Jeżeli jednostka stosuje MSR 1 (zaktualizowany w 2007 r.) w odniesieniu do wcześniejszego okresu, niniejsze zmiany stosuje się również do tego wcześniejszego okresu.

103D [Skreślony]

103E Na podstawie MSR 27 (zmienionego w 2008 r.) zmieniono pkt 102. Jednostka stosuje tę zmianę w odniesieniu do rocznych okresów rozpoczynających się dnia 1 lipca 2009 r. i później. Jeżeli jednostka stosuje MSR 27 (zmieniony w 2008 r.) w odniesieniu do wcześniejszego okresu, niniejsza zmiana również ma zastosowanie do tego wcześniejszego okresu.

103F [Skreślony]

103G Jednostka stosuje pkt OS99BA, OS99E, OS99F, OS110A i OS110B retrospektywnie w odniesieniu do rocznych okresów rozpoczynających się 1 lipca 2009 r. i później zgodnie z MSR 8 Zasady (polityka) rachunkowości, zmiany wartości szacunkowych i korygowanie błędów. Dopuszcza się wcześniejsze stosowanie. Jeżeli jednostka stosuje dokument Kwalifikujące się pozycje zabezpieczane (Zmiany MSR 39) w odniesieniu do okresów rozpoczynających się przed dniem 1 lipca 2009 r., fakt ten ujawnia.

103H-103J [Skreślony]

103K Na podstawie dokumentu Poprawki do MSSF, wydanego w kwietniu 2009 r., zmieniono pkt 2 lit. g) oraz pkt 97 i 100. Jednostka stosuje zmiany tych punktów prospektywnie w odniesieniu do wszystkich niewygasłych kontraktów w okresach rocznych rozpoczynających się 1 stycznia 2010 r. i później. Dopuszcza się wcześniejsze stosowanie. Jeżeli jednostka stosuje te zmiany w odniesieniu do wcześniejszego okresu, fakt ten ujawnia.

103L-103P [Skreślony]

103Q Na podstawie MSSF 13, wydanego w maju 2011 r., zmieniono pkt 9, 13, 28, 47, 88, OS46, OS52, OS64, OS76, OS76A, OS80, OS81 i OS96, dodano pkt 43A i skreślono pkt 48-49, OS69-OS75, OS77-OS79 i OS82. Jednostka stosuje te zmiany, gdy stosuje MSSF 13.

103R Na podstawie dokumentu Jednostki inwestycyjne (Zmiany MSSF 10, MSSF 12 i MSR 27), wydanego w październiku 2012 r., zmieniono pkt 2 i 80. Jednostka stosuje te zmiany w odniesieniu do rocznych okresów rozpoczynających się dnia 1 stycznia 2014 r. i później. Dopuszcza się wcześniejsze stosowanie dokumentu Jednostki inwestycyjne. Jeżeli jednostka stosuje te zmiany wcześniej, to jednocześnie stosuje również wszystkie zmiany ujęte w dokumencie Jednostki inwestycyjne.

103S [Skreślony]

103T Na podstawie MSSF 15 Przychody z umów z klientami, wydanego w maju 2014 r., zmieniono pkt 2, 9, 43, 47, 55, OS2, OS4 i OS48 oraz dodano pkt 2A, 44A, 55A i OS8A-OS8C. Jednostka stosuje te zmiany, gdy stosuje MSSF 15.

103U Na podstawie MSSF 9 wydanego w lipcu 2014 r. zmieniono pkt 2, 8, 9, 71, 88-90, 96, OS95, OS114, OS118 i nagłówki nad OS133 oraz skreślono pkt 1, 4-7, 10-70, 103B, 103D, 103F, 103H-103J, 103L- 103P, 103S, 105-107A, 108E-108F, OS1-OS93 i OS96. Jednostka stosuje te zmiany, gdy stosuje MSSF 9.

103V [Punkt ten dodano na potrzeby jednostki, która nie przyjęła MSSF 9.]

104 Niniejszy standard stosuje się retrospektywnie, z wyjątkiem sytuacji określonych w pkt 108. Saldo począt

kowe zysków zatrzymanych za poprzedni prezentowany okres oraz dane porównywalne koryguje się w taki sposób, jakby niniejszy standard był zawsze stosowany, chyba że przekształcenie informacji nie jest możliwe. Jeśli przekształcenie nie jest możliwe, jednostka ujawnia ten fakt oraz podaje, w jakim zakresie informacje zostały przekształcone.

105-107A [Skreślony]

108 Jednostka nie koryguje wartości bilansowej niefinansowych aktywów oraz zobowiązań niefinansowych

w celu wyłączenia zysków lub strat związanych z zabezpieczeniem przepływów pieniężnych, które zostały włączone do wartości bilansowej przed rozpoczęciem roku obrotowego, w którym niniejszy standard został zastosowany po raz pierwszy. Na początek okresu obrotowego, w którym niniejszy standard jest po raz pierwszy zastosowany, każdą kwotę ujętą poza zyskiem lub stratą (w innych całkowitych dochodach lub bezpośrednio w kapitale własnym) w związku z zabezpieczeniem uprawdopodobnionego przyszłego zobowiązania, które zgodnie z niniejszym standardem jest rozliczane jako zabezpieczenie wartości godziwej, przenosi się do aktywów lub zobowiązań, z wyjątkiem zabezpieczenia ryzyka walutowego, które w dalszym ciągu uznaje się za zabezpieczenie przepływów pieniężnych.

108A Jednostka stosuje ostatnie zdanie pkt 80 oraz pkt OS99A i OS99B do okresów rocznych rozpoczynających się w dniu 1 stycznia 2006 r. i później. Zaleca się ich wcześniejsze zastosowanie. Jeśli jednostka jako pozycję zabezpieczaną wyznaczyła planowaną transakcję zewnętrzną, która:

a) jest wyrażona w walucie funkcjonalnej jednostki zawierającej tę transakcję;

b) powoduje powstanie zagrożenia, które będzie miało wpływ na skonsolidowany wynik finansowy (tj. jest wyrażona w walucie innej niż waluta prezentacji grupy); oraz

c) kwalifikowałaby się do zastosowania rachunkowości zabezpieczeń, gdyby nie została wyrażona w walucie funkcjonalnej jednostki zawierającej tę transakcję;

wówczas może ona zastosować rachunkowość zabezpieczeń w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym w okresie (okresach) przed datą zastosowania ostatniego zdania pkt 80 oraz pkt OS99A i OS99B.

108B Jednostka nie musi stosować pkt OS99B w odniesieniu do informacji porównawczych dotyczących okresów przed datą zastosowania ostatniego zdania pkt 80 i pkt OS99A.

108C Pkt 73 i OS8 zmieniono na podstawie dokumentu Poprawki do MSSF wydanego w maju 2008 r. Pkt 80 zmieniono na podstawie dokumentu Poprawki do MSSF wydanego w kwietniu 2009 r. Jednostka stosuje te zmiany w odniesieniu do rocznych okresów rozpoczynających się dnia 1 stycznia 2009 r. i później. Dopuszcza się wcześniejsze stosowanie wszystkich zmian. Jeżeli jednostka stosuje te zmiany w odniesieniu do wcześniejszego okresu, fakt ten ujawnia.

108D Na podstawie dokumentu Nowacja instrumentów pochodnych oraz kontynuacja rachunkowości zabezpieczeń (Zmiany MSR 39), wydanego w czerwcu 2013 r., zmieniono pkt 91 i 101 oraz dodano pkt AG113A. Jednostka stosuje te punkty w odniesieniu do okresów rocznych rozpoczynających się 1 stycznia 2014 r. i później. Jednostka stosuje te zmiany retrospektywnie zgodnie z MSR 8 Zasady (polityka) rachunkowości, zmiany wartości szacunkowych i korygowanie błędów. Dopuszcza się wcześniejsze stosowanie. Jeżeli jednostka stosuje te zmiany w odniesieniu do wcześniejszego okresu, fakt ten ujawnia.

108E-108F [Skreślony]

108G Na podstawie wydanego we wrześniu 2019 r. dokumentu Reforma wskaźnika referencyjnego stopy procentowej, którym zmieniono MSSF 9, MSR 39 i MSSF 7, dodano pkt 102A-102N. Jednostka stosuje te zmiany w odniesieniu do rocznych okresów rozpoczynających się dnia 1 stycznia 2020 r. i później. Dopuszcza się wcześniejsze stosowanie. Jeżeli jednostka stosuje te zmiany retrospektywnie, fakt ten ujawnia. Jednostka stosuje te zmiany retrospektywnie w odniesieniu do tych powiązań zabezpieczających, które istniały na początku okresu sprawozdawczego, w którym jednostka po raz pierwszy zastosowała te zmiany, lub które zostały wyznaczone w późniejszym okresie, oraz do rachunku zysków i strat ujętych w innych całkowitych dochodach, które to zysk lub strata istniały na początku okresu sprawozdawczego, w którym jednostka po raz pierwszy zastosowała te zmiany.

108H Na podstawie wydanego w sierpniu 2020 r. dokumentu Reforma wskaźnika referencyjnego stopy procentowej - Etap 2, którym zmieniono MSSF 9, MSR 39, MSSF 7, MSSF 4 i MSSF 16, dodano pkt 102O-102Z3 i 108I-108K oraz zmieniono pkt 102M. Jednostka stosuje te zmiany w odniesieniu do rocznych okresów rozpoczynających się dnia 1 stycznia 2021 r. i później. Dopuszcza się wcześniejsze stosowanie. Jeżeli jednostka stosuje te zmiany retrospektywnie, fakt ten ujawnia. Jednostka stosuje te zmiany retrospektywnie zgodnie z MSR 8, z wyjątkiem przypadków określonych w pkt 108I-108K.

108I Jednostka wyznacza nowe powiązanie zabezpieczające (na przykład jak opisano w pkt 102Z3) wyłącznie prospektywnie (tj. jednostka nie może wyznaczyć nowego powiązania zabezpieczającego dla poprzednich okresów). Jednostka przywraca natomiast rozwiązane powiązanie zabezpieczające, jednakże wtedy i tylko wtedy, gdy spełnione są następujące warunki:

a) jednostka rozwiązała dane powiązanie zabezpieczające wyłącznie ze względu na zmiany wymagane w związku z reformą wskaźnika referencyjnego stopy procentowej, a jednostka nie byłaby zobowiązana do rozwiązania tego powiązania zabezpieczającego, gdyby zmiany te były stosowane w tamtym momencie; oraz

b) na początku okresu sprawozdawczego, w którym jednostka po raz pierwszy stosuje te zmiany (data pierwszego zastosowania tych zmian), to rozwiązane powiązanie zabezpieczające spełnia kryteria kwalifikujące do rachunkowości zabezpieczeń (po uwzględnieniu tych zmian).

108J Jeżeli w zastosowaniu pkt 108I jednostka przywraca rozwiązane powiązanie zabezpieczające, jednostka traktuje zawarte w pkt 102Z1 i 102Z2 odniesienia do dnia wyznaczenia po raz pierwszy alternatywnej stopy referencyjnej jako część ryzyka określoną inaczej niż w umowie jako odnoszące się do daty pierwszego zastosowania tych zmian (tj. okres 24 miesięcy dla tej alternatywnej stopy referencyjnej wyznaczonej jako część ryzyka określona inaczej niż w umowie rozpoczyna się z dniem pierwszego zastosowania tych zmian).

108K Jednostka nie ma obowiązku przekształcania danych dotyczących wcześniejszych okresów w celu odzwierciedlenia stosowania tych zmian. Jednostka może przekształcić dane dotyczące wcześniejszych okresów wtedy i tylko wtedy, gdy jest to możliwe bez wykorzystania wiedzy zdobytej po fakcie. Jeżeli jednostka nie przekształca danych dotyczących wcześniejszych okresów, to wszelkie różnice między wcześniejszą wartością bilansową a wartością bilansową na początku rocznego okresu sprawozdawczego, w którym przypada dzień pierwszego zastosowania tych zmian, jednostka ujmuje w saldzie początkowym zysków zatrzymanych (lub odpowiednio w innym składniku kapitału własnego) w rocznym okresie sprawozdawczym, w którym przypada dzień pierwszego zastosowania tych zmian.

WYCOFANIE INNYCH DOKUMENTÓW

109 Niniejszy standard zastępuje MSR 39 Instrumenty finansowe: ujmowanie i wycena zaktualizowany w październiku 2000 r.

110 Niniejszy standard oraz związane z nim Wytyczne stosowania zastępują Wytyczne stosowania wydane przez Komitet ds. Wytycznych Stosowania do MSR 39 powołany przez były KMSR.

Dodatek A

Objaśnienie stosowania

Niniejszy dodatek stanowi integralną część niniejszego standardu.

OS1-OS93 [Skreślony]

ZABEZPIECZANIE (pkt 71-102)

Instrumenty zabezpieczające (pkt 72-77)

Kwalifikujące się instrumenty (pkt 72 i 73)

OS94 Potencjalna strata na opcji wystawionej przez jednostkę może być znacznie wyższa aniżeli potencjalny zysk z tytułu wzrostu wartości zabezpieczanej pozycji. Innymi słowy, wystawiona opcja nie jest skuteczna w ograniczaniu narażenia na występowanie zysków lub strat związanych z zabezpieczaną pozycją. W związku z tym wystawiona opcja nie spełnia warunków kwalifikacji do instrumentów zabezpieczających, chyba że została wyznaczona w celu skompensowania opcji nabytej, w tym opcji wbudowanej w inny instrument finansowy (np. wystawiona opcja kupna wyznaczona do zabezpieczenia zobowiązania z opcją wcześniejszego wykupu). Natomiast z nabytą opcją są związane potencjalne zyski równe lub większe od strat, a zatem posiada potencjał ograniczenia narażenia na występowanie zysków lub strat spowodowanych zmianą wartości godziwej lub przepływów pieniężnych. Wobec tego nabyta opcja może być kwalifikowana jako instrument zabezpieczający.

OS95 Składnik aktywów finansowych wyceniany według zamortyzowanego kosztu może zostać wyznaczony jako instrument zabezpieczający w zabezpieczeniu ryzyka walutowego.

OS96 [Skreślony]

OS97 Własne instrumenty kapitałowe jednostki nie stanowią jej aktywów finansowych ani zobowiązań finansowych i dlatego nie mogą być wyznaczone jako instrumenty zabezpieczające.

Pozycje zabezpieczane (pkt 78-84)

Kwalifikujące się pozycje (pkt 78-80)

OS98 Uprawdopodobnione przyszłe zobowiązanie do nabycia jednostki w drodze połączenia jednostek nie może stanowić pozycji zabezpieczanej, z wyjątkiem zabezpieczenia przed ryzykiem walutowym, ponieważ inne rodzaje zabezpieczanego ryzyka nie mogą zostać specyficznie zidentyfikowane i wycenione. Te inne rodzaje ryzyka stanowią ogólne ryzyko działalności gospodarczej.

OS99 Inwestycja dokonana metodą nabycia nie może stanowić pozycji zabezpieczanej w zabezpieczaniu wartości godziwej, ponieważ zgodnie z metodą nabycia w zysku lub stracie ujmuje się przypadający na inwestora udział w zysku lub stracie jednostki stowarzyszonej, a nie zmiany wartości godziwej inwestycji. Z podobnych względów pozycją zabezpieczaną przed ryzykiem zmiany wartości godziwej nie może być inwestycja w konsolidowanej jednostce zależnej, ponieważ podczas konsolidacji w zysku lub stracie ujmuje się zysk lub stratę jednostki zależnej, a nie zmiany wartości godziwej inwestycji. W przypadku zabezpieczenia inwestycji netto w jednostce działającej za granicą sytuacja jest inna, ponieważ nie jest to zabezpieczenie przed zmianami wartości godziwej inwestycji, lecz przed ryzykiem zmiany kursu walut.

OS99A Zgodnie z pkt 80 w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym, ryzyko walutowe związane z wysoce prawdopodobną planowaną transakcją wewnątrzgrupową może kwalifikować się jako pozycja zabezpieczana w zabezpieczeniach przepływów pieniężnych, pod warunkiem, że transakcja ta jest wyrażona w walucie innej niż waluta funkcjonalna jednostki zawierającej tę transakcję, a ryzyko walutowe będzie miało wpływ na skonsolidowany wynik finansowy. Do tego celu jednostka może być jednostką dominującą, jednostką zależną, jednostką stowarzyszoną, wspólnym przedsięwzięciem lub oddziałem. Jeżeli ryzyko walutowe związane z planowaną transakcj ą wewnątrzgrupową nie ma wpływu na skonsolidowany wynik finansowy, taka transakcja wewnątrzgrupowa nie może kwalifikować się jako pozycja zabezpieczana. Ma to zazwyczaj miejsce w przypadku płatności tantiem, odsetek, a także opłat zarządczych pomiędzy członkami tej samej grupy, chyba że transakcja wewnątrzgrupowa jest związana z transakcją zewnętrzną. Jednak w sytuacji, gdy ryzyko walutowe planowanej transakcji wewnątrzgrupowej będzie miało wpływ na skonsolidowany wynik finansowy, transakcja wewnątrzgrupowa może kwalifikować się jako pozycja zabezpieczana. Przykładem jest planowana sprzedaż bądź zakup zapasów pomiędzy członkami tej samej grupy, która wiąże się z przewidywaną w następnej kolejności sprzedażą tych zapasów jednostce zewnętrznej w stosunku do grupy. Podobnie planowana sprzedaż wewnątrzgrupowa maszyn i urządzeń przez należącą do danej grupy jednostkę będącą ich producentem, innej należącej do tej grupy jednostce, która będzie z nich korzystała do swojej działalności, może mieć wpływ na skonsolidowany wynik finansowy. Przykładowo taka sytuacja mogłaby mieć miejsce, ponieważ amortyzacji maszyn i urządzeń dokonywać będzie jednostka nabywająca, a kwota początkowego ujęcia maszyn i urządzeń może się zmienić, jeśli planowana transakcja wewnątrzgrupowa jest wyrażona w walucie innej niż waluta funkcjonalna jednostki nabywaj ącej.

OS99B Jeśli zabezpieczenie planowanej transakcji wewnątrzgrupowej kwalifikuje się do zastosowania rachunkowości zabezpieczeń, wszelkie zyski lub straty, które zostały ujęte w innych całkowitych dochodach zgodnie z pkt 95 lit. a) zostają przeniesione z kapitału własnego do zysku lub straty jako korekta wynikająca z przeklasyfikowania w tym samym okresie lub okresach, w których ryzyko walutowe transakcji zabezpieczanej ma wpływ na skonsolidowane zyski lub straty.

OS99BA Jednostka może w ramach powiązania zabezpieczającego wyznaczyć wszystkie zmiany w przepływach pieniężnych lub wartości godziwej pozycji zabezpieczanej. Jednostka może także wyznaczyć zmiany w przepływach pieniężnych lub wartości godziwej pozycji zabezpieczanej tylko następujące powyżej lub poniżej określonej ceny lub innej zmiennej (ryzyko jednostronne). Wartość wewnętrzna nabytej opcji będącej instrumentem zabezpieczającym (przy założeniu, że posiada ona te same podstawowe warunki co wyznaczone ryzyko), a nie jej wartość czasowa, odzwierciedla jednostronne ryzyko związane z pozycją zabezpieczaną. Na przykład jednostka może wyznaczyć zmienność przyszłych wydatków pieniężnych wynikającą ze wzrostu ceny planowanego zakupu towarów. W takiej sytuacji wyznaczane są tylko straty w przepływach pieniężnych, które są skutkiem wzrostu ceny powyżej określonego poziomu. Zabezpieczane ryzyko nie obejmuje wartości czasowej nabytej opcji, ponieważ wartość czasowa nie jest składnikiem planowanej transakcji, który wpływa na zysk lub stratę (pkt 86 lit. b)).

Wyznaczanie pozycji finansowych na pozycje zabezpieczane (pkt 81 i 81A)

OS99C [...] Jednostka może wyznaczyć wszystkie przepływy pieniężne związane z całym składnikiem aktywów finansowych lub zobowiązaniem finansowym jako pozycję zabezpieczan ą i zabezpiecza ć je tylko przed jednym określonym rodzajem ryzyka (np. wyłącznie przed zmianami wynikającymi ze zmiany stopy LIBOR). Na przykład, jeśli efektywna stopa procentowa zobowiązania jest o 100 punktów bazowych niższa niż stopa LIBOR, jednostka może wyznaczyć jako pozycję zabezpieczan ą całe zobowiązanie (tj. nomina ł powiększony o odsetki według stopy LIBOR pomniejszonej o 100 punktów bazowych) i zabezpiecza ć zmianę wartości godziwej lub przepływów pieniężnych, które wynikają ze zmiany stopy LIBOR. Jak przedstawiono w pkt OS100, w celu zwiększenia efektywności zabezpieczenia jednostka może również wyznaczać wskaźnik zabezpieczenia w inny sposób niż jeden do jednego.

OS99D Dodatkowo, jeśli instrument finansowy o stałej stopie procentowej jest zabezpieczany w okresie następującym po momencie jego powstania, a w międzyczasie zmieniły się stopy procentowe, jednostka może wyznaczyć do zabezpieczenia część równą stopie referencyjnej. [.]. Na przykład jednostka zawiera umowę powodującą powstanie składnika aktywów finansowych o stałej stopie procentowej i wartości 100 j.p., dla którego efektywna stopa procentowa wynosi 6 % w czasie, gdy stopa LIBOR wynosi 4 %. Jednostka rozpoczyna zabezpieczanie tego składnika aktywów po pewnym czasie, gdy LIBOR wzrósł do 8 procent, a wartość godziwa składnika aktywów spadła do 90 j.p. Jednostka wylicza, że jeśli nabyłaby składnik aktywów tego dnia, kiedy wyznacza go do zabezpieczenia w zamian za jego wartość godziwą w wysokości 90 j.p., to efektywna stopa dochodowości wynosiłaby 9,5 %. [.]. Jednostka może wyznaczyć część odpowiadającą stopie LIBOR w wysokości 8 %, która składa się po części z wynikających z umowy przepływów pieniężnych z tytułu odsetek oraz z różnicy pomiędzy bieżącą wartością godziwą (tj. 90 j.p.) i kwotą podlegającą spłacie terminie wymagalności (tj. 100 j.p.).

OS99E Pkt 81 zezwala jednostce na wyznaczenie innych elementów aniżeli całkowita zmiana wartości godziwej, czy też całkowita zmienność przepływów pieniężnych z instrumentu finansowego. Na przykład:

a) wszystkie przepływy pieniężne z instrumentu finansowego mogą być wyznaczone jako zmiany przepływów pieniężnych lub wartości godziwej wynikające z niektórych (ale nie wszystkich) rodzajów ryzyka lub

b) niektóre (ale nie wszystkie) przepływy pieniężne z instrumentu finansowego mogą być wyznaczone jako zmiany przepływów pieniężnych lub wartości godziwej wynikające ze wszystkich lub tylko niektórych rodzajów ryzyka (tj. "część" przepływów z pieniężnych instrumentu finansowego może być wyznaczona jako zmiany wynikające ze wszystkich lub tylko niektórych rodzajów ryzyka).

OS99F Aby można było zastosować rachunkowość zabezpieczeń, wyznaczone rodzaje ryzyka oraz części muszą być dającymi się oddzielnie zidentyfikować składnikami instrumentu finansowego, a zmiany przepływów pieniężnych lub wartości godziwej całego instrumentu finansowego, będące skutkiem zmian wyznaczonego ryzyka oraz części, można wycenić w wiarygodny sposób. Na przykład:

a) w przypadku instrumentu finansowego o stałej stopie procentowej zabezpieczanego przed zmianami wartości godziwej wynikającymi ze zmian wolnej od ryzyka stopy procentowej lub referencyjnej stopy procentowej, wolną od ryzyka stopę procentową lub referencyjną stopę procentową uważa się zwykle za składnik instrumentu finansowego, który można zarówno oddzielnie zidentyfikowa ć, jak i wiarygodnie wycenić.

b) inflacji nie da się oddzielnie zidentyfikowa ć i wiarygodnie wycenić, dlatego nie można jej wyznaczyć jako ryzyko lub jako część instrumentu finansowego, chyba że spełnione są wymogi lit. c).

c) Określona w umowie inflacyjna część przepływów pieniężnych z ujętej obligacji powiązanej ze stopą inflacji (przy założeniu, że nie jest wymagane odrębne ujęcie wbudowanego instrumentu pochodnego) jest możliwa do oddzielnego zidentyfikowania i wiarygodnej wyceny tak długo, jak część inflacyjna nie będzie wywierać wpływu na inne przepływy pieniężne wynikające z instrumentu.

Wyznaczenie pozycji niefinansowych na pozycje zabezpieczane (pkt 82)

OS100 Zazwyczaj zmiany ceny części lub komponentów składnika aktywów niefinansowych lub zobowiązania niefinansowego nie wywieraj ą możliwego do przewidzenia i odrębnej wyceny wpływu na cenę pozycji w sposób, który byłby porównywalny - na przykład - do wpływu zmiany rynkowych stóp procentowych na cenę obligacji. Dlatego składnik aktywów niefinansowych lub zobowiązanie niefinansowe jest pozycją zabezpieczaną tylko jako całość lub przed ryzykiem walutowym. Jeśli istnieje rozbieżność pomiędzy warunkami instrumentu zabezpieczającego i pozycji zabezpieczanej (jak na przykład zabezpieczenie planowanego nabycia brazylijskiej kawy przy użyciu kontraktu forward na zakup kawy kolumbijskiej przy innych podobnych warunkach), powiązanie zabezpieczające mimo to może być kwalifikowane jako powiązanie zabezpieczające, pod warunkiem że wszystkie warunki określone w pkt 88 są spełnione, włącznie z tym, że oczekuje się wysokiej efektywności zabezpieczenia. Dla tego celu kwota instrumentu zabezpieczającego może być większa lub mniejsza niż kwota pozycji zabezpieczanej, jeśli zwiększa to efektywność powiązania zabezpieczającego. Na przykład w celu oszacowania statystycznej zależności pomiędzy pozycją zabezpieczaną (tj. transakcją dotyczącą kawy brazylijskiej) i instrumentem zabezpieczającym (tj. transakcj ą dotyczącą kawy kolumbijskiej) można przeprowadzi ć analizę regresji. Jeśli istnieje potwierdzona statystycznie zależność między dwoma zmiennymi (ceną jednostkową kawy brazylijskiej i kolumbijskiej), nachylenie linii regresji może być użyte dla ustalenia wskaźnika zabezpieczenia, który zmaksymalizuje oczekiwaną efektywność. Na przykład, jeśli nachylenie linii regresji wynosi 1,02, wskaźnik zabezpieczenia oparty na 0,98 wielkości pozycji zabezpieczanej do 1,00 wielkości instrumentu zabezpieczającego maksymalizuje oczekiwaną efektywność. Jednak relacja zabezpieczenia może powodować nieefektywność, którą należy ująć w zysku lub stracie w czasie trwania powiązania zabezpieczającego.

Wyznaczenie grup pozycji jako pozycji zabezpieczanych (pkt 83 i 84)

OS101 Zabezpieczanie ogólnej pozycji netto (np. netto wszystkich aktywów o stałej stopie procentowej i zobowiązań o stałej stopie procentowej i podobnych terminach wymagalności), a nie konkretnej pozycji, nie kwalifikuje się do rachunkowości zabezpieczeń. Jednakże prawie taki sam wpływ na zysk lub stratę, wynikający z zastosowania rachunkowości zabezpieczeń dla tego typu powiązania zabezpieczającego, może być osiągnięty poprzez wyznaczenie jako pozycji zabezpieczanej części pozycji bazowych. Na przykład, jeśli bank posiada aktywa w wysokości 100 j.p. i zobowiązania w wysokości 90 j.p. o podobnym ryzyku i warunkach, i zabezpiecza ekspozycję netto w wysokości 10 j.p., to jako pozycję zabezpieczaną może wyznaczyć aktywa w wysokości 10 j.p. Ten sposób wyznaczania może być stosowany, jeśli takie aktywa i zobowiązania są instrumentami o stałej stopie procentowej, wówczas jest to zabezpieczenie wartości godziwej, jeśli natomiast są to instrumenty o zmiennej stopie, wówczas jest to zabezpieczenie przepływów pieniężnych. Podobnie, jeśli jednostka posiada uprawdopodobnione przyszłe zobowiązanie zakupu obcej waluty w wysokości 100 j.p. i uprawdopodobnione przyszłe zobowiązanie sprzedaży obcej waluty w wysokości 90 j.p., może zabezpieczyć kwotę netto 10 j.p. poprzez nabycie instrumentu pochodnego i wyznaczenie go jako instrumentu zabezpieczającego, związanego z 10 j.p. z całości wiążącego zobowiązania zakupu w kwocie 100 j.p.

Rachunkowość zabezpieczeń (pkt 85-102)

OS102 Przykładem zabezpieczenia wartości godziwej jest zabezpieczenie zmian wartości godziwej instrumentu dłużnego o stałej stopie procentowej na skutek zmian stóp procentowych. Takie zabezpieczenie może zostać ustanowione przez emitenta albo przez posiadacza instrumentu.

OS103 Przykładem zabezpieczenia przepływów pieniężnych jest zastosowanie transakcji swap w celu zamiany wierzytelności o zmiennym oprocentowaniu na wierzytelność o stałym oprocentowaniu (tj. zabezpieczenie przyszłej transakcji, gdzie przyszłe zabezpieczane przepływy pieniężne stanowią przyszłe płatności z tytułu odsetek).

OS104 Zabezpieczeniem uprawdopodobnionego przyszłego zobowiązania (np. zabezpieczenie przed zmianą ceny paliwa w związku z nieujętym, umownym, uprawdopodobnionym przyszłym zobowiązaniem powziętym przez elektrowni ę co do zakupu paliwa po ustalonej cenie) jest zabezpieczeniem ryzyka zmian wartości godziwej. W związku z powyższym takie zabezpieczenie jest zabezpieczeniem wartości godziwej. Jednak, zgodnie z pkt 87, zabezpieczenie uprawdopodobnionego przyszłego zobowiązania przed ryzykiem walutowym może być również ujmowane jako zabezpieczenie przepływów pieniężnych.

Ocena efektywności zabezpieczenia

OS105 Zabezpieczenie uznaje się za wysoce efektywne tylko wtedy, gdy spełnione są oba następujące warunki:

a) w momencie ustanowienia zabezpieczenia i w następnych okresach oczekuje się, że zabezpieczenie będzie wysoce efektywne w kompensowaniu zmian wartości godziwej lub przepływów pieniężnych związanych z zabezpieczanym ryzykiem w ciągu okresu, na który wyznaczono zabezpieczenie. Takie oczekiwania mogą być potwierdzone w różny sposób, w tym poprzez porównanie mających miejsce w przeszłości zmian wartości godziwej lub przepływów pieniężnych związanych z zabezpieczaną pozycją, wynikających z zabezpieczanego ryzyka i mających miejsce w przeszłości zmian wartości godziwej lub przepływów pieniężnych związanych z instrumentem zabezpieczającym, albo poprzez wykazanie wysokiej statystycznej korelacji pomiędzy wartością godziwą lub przepływami pieniężnymi z pozycji zabezpieczanej i tych, które wynikają z instrumentu zabezpieczającego. Jak przedstawiono w pkt OS100, w celu zwiększenia efektywności zabezpieczenia jednostka może również wyznaczać wskaźnik zabezpieczenia w inny sposób niż jeden do jednego;

b) rzeczywiste poziomy zabezpieczenia mieszczą się w przedziale 80-125 %. Na przykład, jeśli rzeczywiste wyniki są takie, że strata na instrumencie zabezpieczającym wynosi 120 j.p., a zysk na instrumencie pieniężnym 100 j.p., to kompensatę można zmierzyć jako 120/100, to jest 120 %, lub jako 100/120, to jest 83 %. W tym przypadku, zakładając, że zabezpieczenie spełnia warunki określone w lit. a), jednostka stwierdziłaby, że zabezpieczenie jest wysoce efektywne.

OS106 Efektywność zabezpieczenia ocenia się nie rzadziej niż w momencie, gdy jednostka sporządza roczne lub śródroczne sprawozdania finansowe.

OS107 Niniejszy standard nie wskazuje jedynej metody oceny efektywności zabezpieczenia. Wybór metody oceny efektywności zabezpieczenia zależy od przyjętej przez jednostkę strategii zarządzania ryzykiem. Na przykład, jeśli strategią zarządzania ryzykiem jednostki jest okresowe korygowanie instrumentu zabezpieczającego w celu odzwierciedlenia zmian pozycji zabezpieczanej, jednostka musi wykazać, że oczekuje się wysokiej efektywności zabezpieczenia jedynie do momentu, kiedy instrument zabezpieczający będzie ponownie skorygowany. W niektórych przypadkach jednostka przyjmuje różne metody w odniesieniu do różnych rodzajów zabezpieczeń. Dokumentacja jednostki dotycząca strategii zabezpieczającej obejmuje przyjęte przez nią procedury oceny efektywności. W procedurach tych stwierdza się, czy ocena obejmuje całość zysku lub straty na instrumencie zabezpieczającym, czy też na potrzeby oceny wyłączona zostanie wartość czasowa tego instrumentu.

OS107A [...].

OS108 Jeśli podstawowe warunki instrumentu zabezpieczającego oraz zabezpieczanego składnika aktywów, zobowiązania, uprawdopodobnionego przyszłego zobowiązania lub wysoce prawdopodobnej planowanej transakcji są takie same, to jest prawdopodobne, że następuje pełne skompensowanie zmian wartości godziwej lub przepływów pieniężnych, które można przypisać zabezpieczanemu ryzyku, zarówno w momencie ustanowienia zabezpieczenia, jak i w okresie późniejszym. Dla przykładu, kontrakt swap na stopy procentowe będzie prawdopodobnie stanowić efektywne zabezpieczenie, jeśli kwoty bazowa i nominalna, terminy, daty przeszacowania, daty płatności i otrzymania odsetek i nominału, jak również zasady pomiaru stóp procentowych są takie same dla instrumentu zabezpieczającego i pozycji zabezpieczanej. Ponadto zabezpieczenie wysoce prawdopodobnego planowanego zakupu towarów transakcj ą terminową forward prawdopodobnie jest wysoce efektywne, jeśli:

a) kontrakt forward dotyczy zakupu tej samej ilości tego samego towaru, w tym samym czasie i w tym samym miejscu co w przypadku zabezpieczanej planowanej transakcji;

b) w momencie zawarcia wartość godziwa kontraktu forward wynosi zero; oraz

c) zmiana dyskonta lub premii na kontrakcie forward jest wyłączona na potrzeby oceny efektywności zabezpieczenia i ujmowana w zysku lub stracie, albo zmiana oczekiwanych przepływów pieniężnych wynikających z wysoce prawdopodobnej planowanej transakcji jest ustalana na podstawie ceny terminowej kontraktu forward dla tego towaru.

OS109 W niektórych przypadkach instrument zabezpieczający kompensuje tylko część zabezpieczanego ryzyka. Dla przykładu, zabezpieczenie nie będzie w pełni efektywne, jeśli instrument zabezpieczający i pozycja zabezpieczana są wyrażone w różnych walutach, których kursy nie zmieniaj ą się w sposób zbieżny. Również zabezpieczenie przed ryzykiem stopy procentowej z wykorzystaniem instrumentu pochodnego nie będzie w pełni efektywne, jeśli część zmian wartości godziwej instrumentu pochodnego wynika z ryzyka kredytowego kontrahenta.

OS110 Aby kwalifikowa ć się do rachunkowości zabezpieczeń, zabezpieczenie musi odnosić się do specyficznie zidentyfikowanego i wyznaczonego ryzyka, a nie do ogólnego ryzyka prowadzenia działalności gospodarczej przez jednostkę, oraz musi ostatecznie wpływać na zysk lub stratę jednostki. Zabezpieczenie przed ryzykiem utraty przydatności przez dany rzeczowy składnik aktywów lub przed ryzykiem wywłaszczenia przez państwo nie spełnia kryteriów stosowania zasad rachunkowości zabezpieczeń; nie można w tym przypadku zmierzyć efektywności ze względu na to, że takich rodzajów ryzyka nie można wiarygodnie zmierzyć.

OS110A Pkt 74 lit. a) pozwala jednostce na oddzielenie wartości wewnętrznej oraz wartości czasowej opcji i wyznaczenie jako instrumentu zabezpieczającego wyłącznie zmiany wartości wewnętrznej opcji. Takie wyznaczenie może prowadzić do powstania powiązania zabezpieczającego, które jest doskonale efektywne w kompensowaniu zmian przepływów pieniężnych wynikających z zabezpieczanego jednostronnego ryzyka związanego z planowaną transakcj ą, jeżeli podstawowe warunki planowanej transakcji i instrumentu zabezpieczającego są takie same.

OS110B Jeżeli jednostka wyznacza nabytą opcję w całości jako instrument zabezpieczający przed jednostronnym ryzykiem związanym z planowaną transakcj ą, powiązanie zabezpieczające nie będzie doskonale efektywne. Dzieje się tak z tego względu, że premia zapłacona za opcję uwzględnia wartość czasową, podczas gdy, jak stwierdzono w pkt OS99BA, wyznaczone jednostronne ryzyko nie obejmuje wartości czasowej opcji. Dlatego w tym przypadku nie będą kompensować się przepływy pieniężne odnoszące się do wartości czasowej zapłaconej premii opcyjnej i wynikające z ryzyka wyznaczonego do zabezpieczenia.

OS111 W przypadku ryzyka stopy procentowej efektywność zabezpieczenia może zostać oceniona poprzez sporządzenie zestawienia terminów wymagalno ści aktywów finansowych i zobowiązań finansowych, przedstawiaj ą- cego ekspozycję netto na ryzyko stopy procentowej w każdym z przedziałów czasowych, pod warunkiem że ekspozycja netto jest powiązana ze specyficznym składnikiem aktywów lub zobowiązaniem (lub specyficzną grupą aktywów lub zobowiązań, lub ich specyficzną częścią), które powodują powstanie ekspozycji netto, a efektywność zabezpieczenia jest oceniana w powiązaniu z tym składnikiem aktywów lub zobowiązaniem.

OS112 Oceniając efektywność zabezpieczenia, jednostka generalnie bierze pod uwagę wartość pieniądza w czasie. Stała stopa procentowa pozycji zabezpieczanej niekoniecznie musi być zgodna ze stałą stopą procentową transakcji swap wyznaczonej do zabezpieczenia wartości godziwej. Również zmienna stopa procentowa odnosząca się do oprocentowanego składnika aktywów lub zobowiązania nie musi być taka sama jak zmienna stopa procentowa transakcji swap wyznaczonej do zabezpieczenia przepływów pieniężnych. Wartość godziwa transakcji swap wynika z jej rozliczeń netto. Stałe i zmienne stopy procentowe transakcji swap mogą zostać zmienione bez wpływu na rozliczenie netto, jeśli obie zostaną zmienione o tę samą wielkość.

OS113 Jeśli jednostka nie spełnia kryteriów efektywności zabezpieczenia, to zaprzestaje stosować rachunkowość zabezpieczeń od momentu, w którym po raz ostatni wykazała, że kryteria te były spełnione. Jednakże jeśli jednostka identyfikuje zdarzenie lub zmianę okoliczności, które sprawiły, że powiązanie zabezpieczające przestało spełniać warunki efektywności, i wykaże, że zabezpieczenie było efektywne przed zajściem tego zdarzenia lub przed zmianą tych okoliczności, to zaprzestaje stosować rachunkowo ść zabezpieczeń od dnia wystąpienia danego zdarzenia lub zmiany okoliczności.

OS113A Dla uniknięcia wątpliwości skutki zastąpienia pierwotnego kontrahenta kontrahentem rozliczeniowym oraz dokonania związanych z tym zmian, zgodnie z pkt 91 lit. a) ppkt (ii) oraz pkt 101 lit. a) ppkt (ii), muszą zostać odzwierciedlone w wycenie instrumentu zabezpieczającego, a w związku z tym w ocenie efektywności zabezpieczenia i w wycenie efektywności zabezpieczenia.

Rachunkowość zabezpieczania wartości godziwej portfela przed ryzykiem stopy procentowej

OS114 Zabezpieczaj ąc wartość godziwą portfela aktywów finansowych lub zobowiązań finansowych przed ryzykiem

stopy procentowej, jednostka spełnia wymagania niniejszego standardu, jeśli postępuje zgodnie z procedurami określonymi poniżej w lit. a)-i) oraz pkt OS115-OS132.

a) Jako część swojego procesu zarządzania ryzykiem jednostka identyfikuje portfel pozycji, których ryzyko stopy procentowej zamierza zabezpieczyć. Portfel może obejmować wyłącznie aktywa, wyłącznie zobowiązania, lub też aktywa i zobowiązania. Jednostka może zidentyfikowa ć dwa portfele lub większą ich liczbę i w takim przypadku stosuje poniższe procedury do każdego portfela oddzielnie.

b) Jednostka analizuje portfel w poszczególnych okresach przeszacowania określonych na podstawie oczekiwanych, a nie kontraktowych dat przeszacowania. Analiza okresów przeszacowania może być przeprowadzona na różne sposoby, w tym poprzez sporządzenie harmonogramu przepływów pieniężnych w okresach, w których oczekuje się ich wystąpienia, albo sporządzenie harmonogramu bazowych kwot kapitałów we wszystkich okresach, aż do momentu, kiedy oczekuje się, że nastąpi przeszacowanie.

c) Na podstawie przeprowadzonej analizy jednostka ustala kwotę, którą wyznacza do zabezpieczenia. Jednostka wyznacza jako pozycję zabezpieczaną kwotę aktywów lub zobowiązań (natomiast nie kwotę netto) ze wskazanego portfela, równą kwocie, którą jednostka zamierza wyznaczyć jako zabezpieczaną. [***].

d) Jednostka wyznacza ryzyko stopy procentowej, które podlega zabezpieczeniu. Ryzyko to może stanowić część ryzyka stopy procentowej dla każdego składnika zabezpieczanej pozycji, taką jak referencyjna stopa procentowa (np. LIBOR).

e) Jednostka wyznacza jeden lub więcej instrumentów zabezpieczających dla każdego okresu przeszacowania.

f) Na podstawie wyznaczeń dokonanych w lit. c)-e) powyżej jednostka ocenia na początek i w kolejnych okresach, czy można oczekiwa ć wysokiej efektywności zabezpieczenia w okresie, na który to zabezpieczenie wyznaczono.

g) Okresowo jednostka wycenia zmianę wartości godziwej pozycji zabezpieczanej (wyznaczonej w lit. c)), wynikającą z zabezpieczanego ryzyka (wyznaczonego w lit. d)), [...]. Jeśli zgodnie z udokumentowan ą przez jednostkę metodą oceny efektywność zabezpieczenia jest bieżąco wysoce efektywna, jednostka ujmuje zmianę wartości godziwej zabezpieczanej pozycji jako zysk lub stratę w zysku lub stracie, a także w jednej z dwóch pozycji sprawozdania z sytuacji finansowej opisanych w pkt 89A. Zmiana wartości godziwej nie musi być przypisana do poszczególnych aktywów lub zobowiązań.

h) Jednostka wycenia zmianę wartości godziwej instrumentu (instrumentów) zabezpieczającego (wyznaczonego w lit. e)) i ujmuje zysk lub stratę w zysku lub stracie. Wartość godziwa instrumentu (instrumentów) zabezpieczającego jest ujmowana jako składnik aktywów lub zobowiązań w sprawozdaniu z sytuacji finansowej.

i) Wszelka nieefektywność będzie ujęta w zysku lub stracie jako różnica pomiędzy zmianą wartości godziwej ustalonej zgodnie z lit. g) oraz tej ustalonej zgodnie z lit. h).

OS115 Poniżej szczegółowo omówiono przedstawione podejście. Podejście to stosuje się wyłącznie dla zabezpieczenia wartości godziwej portfela aktywów finansowych lub zobowiązań finansowych przed ryzykiem stopy procentowej.

OS116 Portfel wyznaczony zgodnie z pkt OS114 lit. a) może zawierać aktywa i zobowiązania. Może to być również portfel zawierający wyłącznie aktywa lub wyłącznie zobowiązania. Portfel jest wykorzystywany w celu określenia kwoty aktywów lub zobowiązań, które jednostka zamierza zabezpieczać. Jednakże sam portfel nie jest wyznaczany jako instrument zabezpieczany.

OS117 Stosując pkt OS114 lit. b), jednostka określa oczekiwaną datę przeszacowania pozycji jako datę, w której oczekuje się wygaśnięcia pozycji, lub datę, w której oczekuje się jej przeszacowania do stóp rynkowych, w zależności od tego, która z tych dat przypada wcześniej. Oczekiwane daty przeszacowania są szacowane na początku zabezpieczenia oraz przez okres zabezpieczenia na podstawie danych historycznych, a także innych dostępnych informacji, z uwzględnieniem informacji i oczekiwań dotyczących współczynnika przedpłat, stóp procentowych oraz współzależności pomiędzy nimi. Jednostka, która nie posiada historycznych danych dla określonego podmiotu, albo dane te są niewystarczające, stosuje dane dotyczące grupy porównywalnych instrumentów. Oszacowania są okresowo przeglądane i w razie potrzeby uaktualniane. W przypadku pozycji opartej na stałej stopie procentowej, które mogą być przedpłacane, datą oczekiwanego przeszacowania jest dzień, w którym oczekuje się przedpłaty, o ile pozycja ta we wcześniejszym terminie nie będzie poddana przeszacowaniu do stóp rynkowych. Dla grupy podobnych pozycji analiza poszczególnych okresów opartych na oczekiwanych datach przeszacowania może polegać na procentowym przypisaniu grupy do poszczególnych okresów, a nie na analizie pojedynczych pozycji. Jednostka może stosować inne metodologie przypisywania do poszczególnych okresów. Na przykład jednostka może zastosować wskaźnik przedpłat w celu przypisania amortyzowanych pożyczek do okresów na podstawie oczekiwanych dat przeszacowania. Jednakże metodyka ta powinna być zgodna z procedurami i celami zarządzania ryzykiem przyjętymi przez jednostkę.

OS118 Przykładem wyznaczenia określonego w pkt OS114 lit. c) jest sytuacja, kiedy w określonym okresie przeszacowania jednostka szacuje, że posiada aktywa o stałej stopie procentowej w wysokości 100 j.p. i zobowiązania o stałej stopie procentowej w wysokości 80 j.p., i decyduje się zabezpieczać całość pozycji netto w wysokości 20 j.p., wyznaczając jako pozycję zabezpieczaną aktywa w wysokości 20 j.p. (część aktywów). Wyznaczenie jest wyrażane jako "kwota waluty" (tj. np. kwota dolarów, euro, funtów, randów), a nie jako pojedyncze aktywa. Powoduje to, że wszystkie aktywa (lub zobowiązania), z których zabezpieczana kwota jest wyciągnięta - np. wszystkie aktywa o wartości 100 j.p. jak w powyższym przykładzie - muszą być pozycjami, których wartość godziwa zmienia się w reakcji na zmiany zabezpieczanej stopy procentowej [.].

OS119 Jednostka spełnia również inne wymagania dotyczące wyznaczania oraz dokumentacji określone w pkt 88 lit. a). Przy zabezpieczeniu wartości godziwej portfela przed ryzykiem stopy procentowej wyznaczanie i dokumentacja określają politykę jednostki w stosunku do wszystkich zmiennych, które zostały wykorzystane do ustalenia kwoty podlegającej zabezpieczeniu oraz ustalenia sposobu pomiaru efektywności, w szczególności:

a) które aktywa i zobowiązania mają wchodzić w skład zabezpieczanego portfela oraz zasady stosowane przy ich wyłączaniu z portfela;

b) sposób, w jaki jednostka szacuje daty przeszacowania, z uwzględnieniem założeń dotyczących stopy procentowej stanowiącej podstawę do oszacowania wskaźnika przedpłaty oraz zasady zmiany tych oszacowań. Tę samą metodę stosuje się zarówno przy początkowych szacunkach dokonywanych na moment ujęcia składnika aktywów lub zobowiązania w portfelu zabezpieczeń, jak i przy wszelkich późniejszych korektach tych szacunków;

c) liczbę oraz długość okresów przeszacowania;

d) częstotliwość oceny efektywności przez jednostkę [...];

e) metodykę stosowaną przez jednostkę w celu ustalenia kwoty aktywów lub zobowiązań, które są wyznaczone jako pozycja zabezpieczana [.];

f) [.], czy testuje efektywność dla każdego okresu przeszacowania indywidualnie, czy dla wszystkich okresów razem, albo stosując kombinację tych dwóch sposobów.

Zasady wybrane dla wyznaczania oraz dokumentowania powiązania zabezpieczającego powinny być zgodne z celami oraz procedurami zarządzania ryzykiem przyjętymi przez jednostkę. Zmiany zasad nie powinny być dokonywane w sposób arbitralny. Powinny być one uzasadnione zmianami warunków rynkowych oraz innych czynników, jak też być oparte i zgodne z celami oraz procedurami zarządzania ryzykiem przez jednostkę.

OS120 Instrument zabezpieczający, o którym mowa w pkt OS114 lit. e), może być pojedynczym instrumentem pochodnym lub portfelem instrumentów pochodnych, z których każdy podlega zabezpieczanemu ryzyku stopy procentowej wyznaczonemu zgodnie z pkt OS114 lit. d) (np. portfel kontraktów swap na stopy procentowe, eksponowanych na zmianę stopy LIBOR). Taki portfel instrumentów pochodnych może zawierać pozycje wzajemnie kompensuj ące ryzyko. Jednakże portfel ten nie może zawierać wystawionych opcji, albo opcji będących netto opcją wystawioną, ponieważ standard nie pozwala na wyznaczanie takich instrumentów jako instrumentów zabezpieczających (z wyjątkiem wystawionych opcji wyznaczonych w celu skompensowania opcji zakupionych). Jeśli instrument zabezpieczający zabezpiecza kwotę wyznaczoną zgodnie z pkt 114 lit. c) w więcej niż jednym okresie przeszacowania, jest on przypisywany do wszystkich okresów, które zabezpiecza. Jednakże cały instrument zabezpieczający musi być przypisany do odpowiednich okresów przeszacowania, ponieważ standard nie pozwala na wyznaczanie powiązania zabezpieczającego tylko na część okresu pozostającego do wygaśnięcia instrumentu zabezpieczającego.

OS121 W przypadku pomiaru zmiany wartości godziwej pozycji podlegającej przedpłatom zgodnie z pkt OS114 lit. g), zmiana stóp procentowych wywiera wpływ na przedpłacaną pozycję na dwa sposoby: wpływa na wartość godziwą przepływów pieniężnych wynikających z umowy oraz na wartość godziwą opcji przedpłaty wbudowaną w przedpłacaną pozycję. Pkt 81 standardu pozwala jednostce wyznaczyć część składnika aktywów finansowych lub zobowiązania finansowego, mającą tę samą ekspozycj ę na ryzyko jak pozycja zabezpieczana, przy założeniu, że można zmierzyć efektywno ść. [.].

OS122 Standard nie określa technik stosowanych w celu ustalenia kwoty, o której mowa w pkt OS114 lit. g), to jest zmiany wartości godziwej pozycji zabezpieczanej wynikającej z zabezpieczanego ryzyka. [.]. Nie jest właściwe przyjęcie założenia, że zmiana wartości godziwej zabezpieczanej pozycji równa się zmianie warto ści instrumentu zabezpieczającego.

OS123 Pkt 89A wymaga, aby w przypadku kiedy pozycja zabezpieczana w określonym okresie przeszacowania jest składnikiem aktywów, zmiana jej wartości była prezentowana w oddzielnej pozycji w ramach aktywów. Z drugiej strony, jeśli pozycja zabezpieczana w określonym okresie przeszacowania jest zobowiązaniem, zmianę jej wartości prezentuje się jako oddzielną pozycję w ramach zobowiązań. Są to oddzielne pozycje, o których mowa w pkt OS114 lit. g). Ścisłe przypisanie do pojedynczych aktywów (lub zobowiązań) nie jest wymagane.

OS124 W pkt OS114 lit. i) zauważa się, że nieefektywność powstaje w wysokości, w jakiej zmiana wartości godziwej pozycji zabezpieczanej, wynikająca z zabezpieczanego ryzyka, różni się od zmiany wartości godziwej instrumentu zabezpieczającego. Taka różnica może powstać z wielu powodów, w szczególności:

a) [.];

b) nastąpiła utrata wartości składników zabezpieczanego portfela lub zaprzestano ich ujmowania;

c) daty płatności instrumentu zabezpieczającego i pozycji zabezpieczanej są różne; oraz

d) inne powody [...].

Taka nieefektywność powinna zostać zidentyfikowana i ujęta w zysku lub stracie.

OS125 Generalnie, efektywność zabezpieczenia będzie zwiększona:

a) jeśli jednostka przygotowuje harmonogram pozycji o różnych cechach przedpłat w sposób uwzględniający różnice w zachowywaniu się przedpłat;

b) kiedy liczba pozycji w portfelu jest duża. Jeśli portfel zawiera tylko kilka pozycji, prawdopodobna jest stosunkowo duża nieefektywność, jeśli jedna pozycja zostanie spłacona wcześniej lub później niż oczekiwano. W rezultacie, jeśli portfel zawiera wiele pozycji, dokładniej można przewidzieć kształtowanie się przedpłat;

c) kiedy okresy przeszacowania są krótsze (np. miesięczny zamiast 3-miesięcznego okresu przeszacowania). Krótsze okresy przeszacowania zmniejszają wpływ wszelkich rozbieżności pomiędzy datą przeszacowania i datą płatności (w okresie przeszacowania) pozycji zabezpieczanej oraz wynikających z instrumentu zabezpieczającego;

d) przez większą częstotliwość korygowania kwoty instrumentu zabezpieczającego w celu odzwierciedlenia zmian pozycji zabezpieczanej (np. ponieważ zmieniły się oczekiwania dotyczące przedpłat).

OS126 Jednostka okresowo testuje efektywność. [.]

OS127 Dokonując pomiaru efektywności, jednostka rozróżnia zmianę oczekiwań dotyczących okresów przeszacowania istniejących aktywów (lub zobowiązań), od powstania nowych aktywów (lub zobowiązań), gdzie tylko pierwsza sytuacja powoduje nieefektywność. [.] Kiedy stwierdzono wystąpienie nieefektywności, jak przedstawiono powyżej, jednostka dokonuje nowego oszacowania aktywów (lub zobowiązań) dla każdego okresu przeszacowania, włączając nowe aktywa (lub zobowiązania) powstałe od momentu ostatniego testu efektywności oraz wyznacza nową kwotę jako pozycję zabezpieczaną lub nowy wskaźnik procentowy, jako zabezpieczany udział. [.]

OS128 Pozycje, które początkowo zostały przypisane do okresu przeszacowania, mogą przestać być ujmowane z powodu wcześniejszej spłaty lub spisania w związku z utratą wartości lub sprzedażą. Jeśli taka sytuacja ma miejsce, kwota zmian wartości godziwej ujęta w oddzielnej pozycji, o której mowa w pkt OS114 lit. g), odnosząca się do pozycji, której ujmowania zaprzestano, powinna być również usunięta ze sprawozdania z sytuacji finansowej i włączona do zysków lub strat powstających w wyniku zaprzestania ujmowania pozycji. W tym celu niezb ędna jest znajomość okresu (okresów) przeszacowania, do których pozycja, której ujmowania zaprzestano, była przypisana, gdyż ustala się w ten sposób okres (okresy) przeszacowania, z którego jest ona wyłączana, a także kwotę do usunięcia z oddzielnej pozycji sprawozdania, o której mowa w pkt OS114 lit. g). W momencie zaprzestania ujmowania pozycji, jeśli możliwe jest ustalenie, do którego okresu przeszacowania była przypisana, wyłącza się ją z tego okresu. Jeśli nie jest to możliwe, jest ona wyłączana z najwcześniejszego okresu, jeśli zaprzestanie ujmowania było spowodowane wyższą niż oczekiwana przedpłatą, albo alokuje się ją do wszystkich okresów zawierających pozycję, której ujmowania zaprzestano, na podstawie systematycznie stosowanych zasad opartych na racjonalnych przesłankach, jeśli pozycja była sprzedana lub utraciła wartość.

OS129 Dodatkowo, wszelkie kwoty przypisane do określonego okresu, których ujmowania nie zaprzestano do wygaśnięcia tego okresu, są ujmowane w tym czasie w zysku lub stracie (zob. pkt 89A). [.]

OS130 [.].

OS131 Jeśli zabezpieczana kwota dla danego okresu przeszacowania jest zmniejszona bez zaprzestania ujmowania powiązanych aktywów (lub zobowiązań), kwotę ujętą w osobnej pozycji, o której mowa w pkt OS114 lit. g), odpowiadającą zmniejszeniu, amortyzuje się zgodnie z pkt 92.

OS132 Jednostka może chcieć zastosować podejście określone w pkt OS114-OS131 do zabezpieczenia portfela, dla którego poprzednio zgodnie z MSR39 stosowała rachunkowość zabezpieczania przepływów pieniężnych. W takim przypadku jednostka odwołuje poprzednie wyznaczenie jako zabezpieczenia przepływów pieniężnych zgodnie z pkt 101 lit. d) oraz stosuje wymagania określone w tym punkcie. Jednostka wyznacza ponownie zabezpieczenie jako zabezpieczenie wartości godziwej i stosuje podejście określone w pkt OS114-OS131 prospektywnie w następnych okresach.

OKRES PRZEJŚCIOWY (PKT 103-108C)

OS133 Istnieje możliwość, że jednostka wyznaczyła planowaną transakcję wewnątrzgrupową jako pozycję zabezpieczaną na początku rocznego okresu rozpoczynającego się w dniu 1 stycznia 2005 r. i później (lub do celów przekształcenia informacji porównawczych - na początku wcześniejszego okresu porównawczego) w ramach zabezpieczenia, które kwalifikowałoby się do zastosowania rachunkowości zabezpieczeń zgodnie z niniejszym standardem (uwzględniającym zmiany wprowadzone ostatnim zdaniem pkt 80). Jednostka taka może użyć tego wyznaczenia do zastosowania rachunkowości zabezpieczeń w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym od początku okresu rocznego rozpoczynającego się w dniu 1 stycznia 2005 r. i później (lub od początku wcześniejszego okresu porównawczego). Jednostka taka stosuje również pkt OS99A i OS99B od początku rocznego okresu rozpoczynającego się w dniu 1 stycznia 2005 r. i później. Jednak zgodnie z pkt 108B nie musi ona stosować pkt OS99B do informacji porównawczych za wcześniejsze okresy.

Skontaktuj się z nami

Ewa Jakubczyk-Cały

Partner Zarządzający PKF Consult +48 22 560 76 50 Bezpośredni kontakt z ekspertem

PKF News

Aktualności, alerty i wydarzenia - przydatne informacje z ostatniej chwili.

Wypełnienie pola oznacza wyrażenie zgody na otrzymywanie komunikacji marketingowej. Administratorem danych jest PKF Consult Sp. z o.o. Sp. k. ... więcej

Dziękujemy za zaufanie! Twój adres został zapisany w naszej bazie danych.