Kontrole podatków z roku na rok skuteczniejsze

Ministerstwo Finansów podało dane dotyczące kontroli podatkowych i celno-skarbowych w 2022 r. Udostępnione informacje wskazują, że ilość kontroli zwiększa się, są one coraz skuteczniejsze, a dodatkowo generują rekordowe sumy ujawnionych nieprawidłowości. W ubiegłym roku wspólne działania urzędów skarbowych i urzędów celno-skarbowych doprowadziły do wykazania ponad 15 miliardów złotych uszczupleń podatkowych[1].

Skąd te wyniki?

Imponujące statystyki Krajowej Administracji Skarbowej są efektem wielu czynników. Opanowanie sytuacji pandemicznej i ograniczenie związanych z nią restrykcji pozwoliło wrócić kontrolującym do dawnego trybu pracy. Ponadto, kolejne reformy funkcjonowania urzędów i całego systemu podatkowego spowodowały, że coraz więcej czynności kontrolnych i analitycznych można realizować zdalnie, co optymalizuje poszczególne działania weryfikacyjne. Nie może umknąć uwadze, że podatnicy z roku na rok raportują i będą raportowali fiskusowi coraz więcej danych o swoim funkcjonowaniu. Te informacje pozwalają na typowanie konkretnych podmiotów do kontroli. Prawidłowe typowanie pozwala zaś wszcząć i przeprowadzić weryfikację rozliczeń u podatnika, u którego z wysokim prawdopodobieństwem wiadomo, że mają miejsce nieprawidłowości.

Kontrola skuteczna i efektywna

Statystyki pokazują, że ponad 90% wszczętych kontroli kończy się tym, że u podatnika stwierdza się nieprawidłowości. Nieprawidłowości te są istotne. Jeśli bowiem odnieść liczbę przeprowadzonych kontroli do wartości wykrytych uszczupleń podatkowych, to można przyjąć, że na jedną kontrolę u podatnika przypada średnio ponad milion złotych dodatkowego podatku wynikającego z ujawnionych w toku kontroli błędów.

„Nie od dziś wiadomo, że czasy, gdy kontrole podatkowe były raczej przypadkowe, a podatników losowo dobierało się do kontroli, to już przeszłość. W chwili obecnej króluje typowanie podatników do kontroli. Typowanie odbywa się w oparciu o dane przekazywane organom skarbowym przez samych podatników. Stąd też coraz większego znaczenia nabierają prewencyjne działania podatników, które mają na celu samokontrolę i bieżące ujawnienie oraz eliminowanie niedopatrzeń w rozliczaniu podatków. Cykliczne audyty i przeglądy podatkowe pozwalają we własnym zakresie zdiagnozować obszary ryzyka i potencjalnego sporu z organami skarbowymi oraz w porę je wyeliminować” – wskazuje doradca podatkowy Marcin Bodziony, ekspert w zakresie postępowań podatkowych w PKF Tax&Legal Chamera Orczykowski Sp. k.

Sposobem na prewencję w kontekście potencjalnej kontroli może być również dokumentacja obronna (defence file). Defence file można opisać różnie. W uproszczeniu, są to dokumenty lub dane utrwalone w innej formie, które w założeniu mają pomóc podatnikowi w obronie jego stanowiska w toku potencjalnych przyszłych czynności sprawdzających, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej, postępowania podatkowego, a nawet postępowania sądowoadministracyjnego. Szerzej na temat dokumentacji obronnej z perspektywy pełnomocnika w postępowaniach podatkowych pisaliśmy w serii trzech artykułów, do których odsyłamy poniżej.

https://www.pkfpolska.pl/defence-file-%E2%80%93-dlaczego-go-potrzebujesz-i-jak-zrobic-to-dobrze-perspektywa-pelnomocnika-cz-i-5452

https://www.pkfpolska.pl/defence-file-%E2%80%93-dlaczego-go-potrzebujesz-i-jak-zrobic-to-dobrze-perspektywa-pelnomocnika-cz-ii-5457

https://www.pkfpolska.pl/defence-file-%E2%80%93-dlaczego-go-potrzebujesz-i-jak-zrobic-to-dobrze-perspektywa-pelnomocnika-cz-iii-5464

Uwaga na czynności sprawdzające

W kontekście weryfikacji rozliczeń podatkowych i tzw. kontroli celowanych należy jeszcze zwrócić uwagę na fakt, że organy podatkowe coraz częściej korzystają z czynności sprawdzających, aby w ich toku dokonać jak najbardziej obszernych ustaleń i ostatecznie zdecydować, czy wszczynanie np. postępowania podatkowego będzie efektywne. „To prawda, że czynności sprawdzające, które zgodnie z przepisami mają służyć wykryciu raczej rutynowych, drobnych błędów, bywają wykorzystywane do maksymalnie szerokiego rozpoznania sytuacji podatnika i oceny swego rodzaju opłacalności przeprowadzenia bardziej sformalizowanej i szerszej weryfikacji jego rozliczeń. W tego typu sytuacjach organ podatkowy komunikuje się z podatnikiem raczej nieformalnie, oczekuje przesyłania różnych dokumentów i danych dotyczących rozmaitych obszarów aktywności podatnika. Rzecz jasna, podatnik może się przed tym działaniem skutecznie bronić. Doświadczony pełnomocnik z łatwością rozpozna przedłużające się, zbyt obszerne i wykraczające poza swoją istotę czynności sprawdzające” – wskazuje doradca podatkowy Marcin Bodziony.

Rozwój kompetencji

Skuteczność urzędników wynika również z tego, że Krajowa Administracja Skarbowa rozwija swoje kadry dbając o wyspecjalizowanie poszczególnych komórek. Ciekawostką jest, że administracja skarbowa organizuje dla swoich pracowników programy mentoringowe, których celem jest podnoszenie kwalifikacji pracowników KAS oraz rozwój i wykorzystanie ich potencjału[2]. Sprawę ułatwia też to, że od strony przedmiotowej można wyróżnić kilka sztandarowych obszarów kontroli, tj. choćby prawo odliczenia VAT, transakcje między podmiotami powiązanymi, transakcje międzynarodowe czy też reorganizacje grup kapitałowych. Powtarzalność kontrolowanych zagadnień pozwala rozwijać doświadczenie kontrolujących w danym obszarze.

Jak może pomóc pełnomocnik?

Stąd też, w razie wystąpienia kontroli lub postępowania podatkowego, wskazanym jest korzystanie ze wsparcia doradcy podatkowego wyspecjalizowanego w prowadzeniu obrony podatników przed zarzutami organów podatkowych. Trzeba bowiem pamiętać, że choć powołane na wstępie dane o skuteczności KAS robią wrażenie, to są to dane z etapu kontrolnego. Ustalenia kontroli można kwestionować wnosząc zastrzeżenia. Co więcej, po kontroli, a na etapie postępowania podatkowego, podatnik ma szansę dowodzenia swoich racji podnosząc odpowiednie argumenty i popierając je wnioskami dowodowymi. Każde rozstrzygnięcie organu podatkowego pierwszej instancji podlega zaś weryfikacji w toku postępowania odwoławczego, a to z uwagi na zasadę dwuinstancyjności, która oznacza, że podatnik ma prawo do rozpoznania jego sprawy dwukrotnie.

Niepowodzenie na etapie postępowania przed organami podatkowymi nie zamyka szans na obronę. Podatnik może skarżyć rozstrzygnięcie organu drugiej instancji do sądu administracyjnego. Statystyki prowadzone przez sądy administracyjne wskazują, że około 30% rozstrzygnięć administracji podatkowej jest uchylanych przez wojewódzkie sądy administracyjne. A trzeba pamiętać, że w razie niepowodzenia przed sądem pierwszej instancji przysługuje jeszcze skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

„Prowadzenie kontroli lub postępowania podatkowego wymaga doświadczenia, znajomości procedury, ale i również wielkiego wyczucia pod kątem rodzaju oraz momentu podnoszenia poszczególnych argumentów. Z pomocą doświadczonego pełnomocnika możliwe jest zniwelowanie znacznej przewagi, jaką organ podatkowy, jako gospodarz postępowania, niewątpliwie posiada nad podatnikiem. Wyjątkowej ostrożności wymagają zwłaszcza te sprawy, w których organ, jako argumentu używa kwestii odpowiedzialności karnoskarbowej” – puentuje doradca podatkowy Marcin Bodziony.