Grupa kapitałowa rozlicza opcje menedżerskie w sprawozdaniach

Artykuł autorstwa eksperta PKF (Ewa Jakubczyk-Cały - Partner Zarządzający, Biegły Rewident), został opublikowany 29 sierpnia 2013 r. na łamach "Dziennika Gazeta Prawna".

Akcjonariusz (jednostka dominująca) przyznał zarządowi jednostki zależnej prawo do opcji menedżerskich. Jednocześnie dla realizacji tej umowy będzie musiał przekazać posiadane akcje spółki zależnej. Jak to rozliczyć w księgach rachunkowych?

W takim przypadku umowę opcji menedżerskich ujmuje w księgach (jako beneficjent świadczenia) jednostka zależna – jako koszt w korespondencji z kapitałem rezerwowym. Wartość (gdy nie da się jej wiarygodnie oszacować) usług menedżerów – odnoszoną w koszty – ustala się np. na podstawie ceny rynkowej akcji (cena razy liczba papierów wartościowych obiecanych menedżerom).

Nie później niż w momencie rozliczenia opcji jednostka zależna musi nabyć akcje własne od akcjonariusza. Należy to zaewidencjonować poprzez ujęcie akcji własnych ze znakiem (–) na kontach określających wartość kapitałów i zobowiązania wobec jednostki dominującej/akcjonariusza.

Z kolei jednostka dominująca (akcjonariusz) tak skonstruowaną opcję musi wykazać zarówno w swoich sprawozdaniach jednostkowych, jak i skonsolidowanym. I tak w raporcie jednostkowym musi wycenić zobowiązanie do przekazania (w jakiejkolwiek formie, np. sprzedaży) akcji jednostki zależnej, które będą służyć rozliczeniu opcji. Zgodnie z międzynarodowymi standardami rachunkowości trzeba je ująć równoległe w kosztach i zobowiązaniach.

W przypadku sprzedaży jednostce zależnej jej akcji ujmuje się przychód i należność od jednostki zależnej za przekazane jej akcje potrzebne do rozliczenia umowy menedżerskiej.

Z kolei w skonsolidowanym sprawozdaniu jednostka dominująca (akcjonariusz) musi ująć transakcję na bazie akcji rozliczaną w instrumentach kapitałowych. A więc eliminacji ulegają rozrachunki z tytułu nabycia akcji, instrumenty własne nabyte, a także koszt i zobowiązania ujęte w sprawozdaniach jednostkowych jednostek powiązanych, wynikające z ewidencji opcji menedżerskich. W rezultacie w skonsolidowanym sprawozdaniu ujęte będą tylko koszt i kapitał rezerwowy do czasu rozliczenia umowy.