Dialog polityków i audytorów może zapobiegać kryzysom

Artykuł autorstwa eksperta PKF (Ewa Jakubczyk-Cały - Partner Zarządzający, Biegły Rewident), został opublikowany 12 stycznia 2011 r. na portalu wnp.pl.

Kryzys 2008 roku rozpoczęty przez instytucje finansowe w zasadzie się nie zakończył i pomimo istotnych działań interwencyjnych, nadal „pełza” przemieszczając się wraz z globalnym kapitałem między kontynentami.

Temat sytuacji gospodarczej w Europie, zwłaszcza w Grecji, Włoszech, Hiszpanii i Portugalii w kontekście przyszłości strefy euro nie schodzi z czołówek gazet, a przecież sytuacja ta nie powinna być zaskoczeniem, gdyż jest prostą konsekwencją dominacji polityki nad regułami gospodarczymi, oraz dominacji globalnych korporacji finansowych nad polityką. Niestety inne branże nie są tak uprzywilejowane, chyba głównie dlatego, że produkcję dóbr o charakterze rzeczowym trudno „ubrać” w konteksty wirtualne lub gry na emocjach inwestorów.

Utworzenie strefy euro i warunki przystąpienia do niej przez poszczególne państwa to pomysł polityków. Pomysł świetny, ale czy wdrożenie tej koncepcji było odpowiednio przygotowane? Warunki przystąpienia do strefy euro opierały się głównie na kryteriach wysokości bieżącego deficytu budżetowego państw - kandydatów. Niewielkie znaczenie miał natomiast poziom ich zadłużenia. Być może w długoterminowym okresie takie kryteria byłyby wystarczające, ale w krótkoterminowej perspektywie stwarzało to ryzyko dla stabilności strefy euro. To tak jakby w ocenie kondycji przedsiębiorstw uwzględniano wyłącznie wynik działalności bieżącej, uznając  strukturę źródeł  finansowania za nieistotną. Żaden bank nie akceptuje takiej teorii, zatem inne aspekty ustalania kryteriów były priorytetowe.

Stworzenie strefy euro obejmującej gospodarki państw na różnym poziomie rozwoju (zróżnicowana wydajność pracy, odmienne polityki fiskalne i społeczne, zróżnicowane poziomy inwestycji i konsumpcji) okazało się ukłonem w stosunku do ambicji polityków oraz instytucji finansowych, dla których lokowanie środków w obligacje Grecji denominowane w euro było łatwiejsze, następowała dywersyfikacja ryzyka a dodatkowo europejski  fundusz stabilizacyjny zapewniał podobną wiarygodność inwestycji.

Przecież każda rozsądnie myśląca osoba fizyczna nie przypisałaby takiego samego poziomu ryzyka obligacjom greckim i niemieckim, i wolałaby zainwestować w te drugie. Obecnie, dla zachowania stabilności sektora finansowego banków posiadających obligacje greckie czy włoskie to rządy państw członkowskich i ich parlamenty muszą podejmować decyzje o dokapitalizowaniu banków i ich częściowej nacjonalizacji dla utrzymania podwyższonego wskaźnika ich wypłacalności.

Jak widać, to korporacje finansowe wpływają na demokrację, a nie demokracja na korporacje, trudno aby było inaczej jeśli  finansowanie budżetów państw następuje przez sektor bankowy.

Błędem nie jest obecna walka o utrzymanie strefy euro (to jest w zasadzie konieczność), wątpliwości natomiast budzi  niewłaściwe przygotowanie procedur i instytucji stabilizujących gospodarki krajów strefy euro  o niezrównoważonych poziomach gospodarki przed wdrożeniem tak ważnych decyzji. Charakter globalny ma w zasadzie tylko kapitał, pozostałe elementy gospodarki państw strefy euro wciąż nie są jednolite.

Wyrażam przekonanie, że w gronach polityków jest wiele światłych umysłów, w tym w zakresie ekonomii, finansów i rachunkowości. Tylko czy cechuje ich wystarczająca niezależność osądów? Czy reprezentują poglądy bezstronne?

Być może niezależne opinie audytorów o projektach takiej wagi jak utworzenie strefy euro nie tyle wstrzymałyby wdrożenie politycznych decyzji w tej sprawie, ile pozwoliłyby na lepsze przygotowanie  infrastruktury instytucjonalnej  dla wdrożenia tego projektu.