Amortyzacja zakończonych prac rozwojowych zależy od standardów

Artykuł autorstwa eksperta PKF (Ewa Jakubczyk-Cały - biegły rewident) został opublikowany w stałej rubryce 'Akademia Podatkowa' Dziennika Gazety Prawnej w dniu 25 kwietnia 2013 r.

Wiele nieprawidłowości w sprawozdaniach finansowych dotyczy ujęcia praw własności przemysłowej, w tym również nakładów na prace badawcze i rozwojowe wytworzone we własnym zakresie.

Ustawa „Prawo własności przemysłowej” normuje stosunki w zakresie m.in.: wynalazków,wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych,topografii układów scalonych.

Te kategorie pokrywają się z definicją  wartości niematerialnych  w ustawie o rachunkowości, przez które rozumie się nabyte przez jednostkę, zaliczane do aktywów trwałych, prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, przeznaczone do używania na potrzeby jednostki, a w szczególności: autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje; prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych oraz zdobniczych; know-how.

Do wartości niematerialnych i prawnych zalicza się również nabytą wartość firmy oraz koszty zakończonych prac rozwojowych.

Do kategorii wartości niematerialnych i prawnych mogą być zaliczone jedynie prawa nabyte wytworzone przez jednostkę samodzielnie we własnym zakresie, wyjątek stanowią koszty zakończonych prac rozwojowych.

Przepisy określają, że nakłady na prace badawcze powinny być ujmowane jako koszty okresu. UoR stawia również pewne warunki dla uznania prac rozwojowych za aktywa. W myśli art. 33 ust. 2 tej ustawy, koszty zakończonych prac rozwojowych prowadzonych przez jednostkę na własne potrzeby, zalicza się do wartości niematerialnych i prawnych, jeżeli:

• produkt lub technologia wytwarzania są ściśle ustalone, a dotyczące ich koszty prac rozwojowych wiarygodnie określone,
• techniczna przydatność produktu lub technologii została stwierdzona i odpowiednio udokumentowana i na tej podstawie jednostka podjęła decyzję o wytwarzaniu tych produktów lub stosowaniu technologii,
• koszty prac rozwojowych zostaną pokryte, według przewidywań, przychodami ze sprzedaży tych produktów lub zastosowania technologii.

Składnik kosztów zakończonych prac rozwojowych wyceniany jest w ujęciu ustawy o rachunkowości według kosztu wytworzenia tego składnika, także wg MSR 38, przy czym katalog nakładów kwalifikowanych do kosztów wytworzenia jest  dokładniej sprecyzowany w MSR. Różnice w wycenie wg UoR a MSR wynikają głównie z zasad amortyzacji. Okres amortyzacji aktywowanych kosztów prac rozwojowych wg polskich przepisów nie może przekraczać 5 lat, natomiast według zasad MSR amortyzacja ustalana jest wg okresu ekonomicznej użyteczności, a dla prac rozwojowych o nieokreślonym okresie użytkowania amortyzacji, nie nalicza się,  a dokonuje corocznego testu na utratę wartości.