Polski Ład - ulga dla klasy średniej

Jednym z elementów Podatkowego Polskiego Ładu jest tzw. ulga dla klasy średniej. Bazując na uzasadnieniu do projektu Podatkowego Polskiego Ładu, ulga ta ma polegać na odliczeniu od dochodu pewnej kwoty, której wysokość uzależniona jest od poziomu rocznych przychodów.

Jest to nowe rozwiązanie. Jego celem jest zrekompensowanie pewnej grupie podatników innych zmian wprowadzanych w ramach Podatkowego Polskiego Ładu, które spowodowałyby po stronie tych podatników zwiększenie obciążeń publicznoprawnych. W szczególności tzw. ulga dla klasy średniej miałaby zrównoważyć likwidację możliwości odliczenia składki zdrowotnej od podatku.

Przechodząc na grunt znowelizowanych przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej również jako: „ustawa o PIT”) trzeba odnotować, że na skutek dodania art. 26 ust. 1 pkt 2aa ustawy o PIT, począwszy od roku podatkowego 2022, podstawę obliczenia podatku (z licznymi zastrzeżeniami), stanowi dochód (ustalony zgodnie z odrębnymi zasadami), po odliczeniu ulgi dla pracowników lub podatników osiągających przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej. Proces wyliczenia kwoty ulgi oparty jest o wzór, który Ustawodawca wprowadził w art. 26 ust. 4a ustawy o PIT.

Jak wynika z powołanych wyżej norm, przedmiotowa ulga nie jest dedykowana każdemu. Dotyczy jedynie pracowników i podatników osiągających przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej. Co ważne, z ulgi nie skorzysta każdy podatnik osiągający przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej, a jedynie ten, którego przychody opodatkowane są na tzw. zasadach ogólnych. Innymi słowy - według skali podatkowej (17%/32%). Oznacza to, że Ustawodawca nie przewiduje tzw. ulgi dla klasy średniej m.in. w przypadku opodatkowania zryczałtowanym podatkiem dochodowym (potocznie – ryczałtem) oraz w sytuacji, w której podatnik wybrał opodatkowanie na zasadach określonych w art. 30c ustawy o PIT  (potocznie – podatkiem liniowym / liniówką).

Jeśli zaś idzie o pracowników, to w tym miejscu należy zauważyć, że omawiana ulga obejmuje nie tylko osoby uzyskujące przychody ze stosunku pracy, ale również ze stosunku służbowego, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy.

Ograniczenia w korzystaniu z ww. ulgi nie kończą się jednak na aspekcie podmiotowym. Trzeba bowiem wskazać, że w świetle art. 26 ust. 4b ustawy o PIT, kwota ulgi dla pracowników lub podatników osiągających przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej (w wysokości określonej w art. 26 ust. 4a ustawy o PIT) jest stosowana, jeżeli suma uzyskanych w roku podatkowym przychodów (obliczona zgodnie z art. 26 ust. 4a ustawy o PIT), wynosi co najmniej 68 412 zł i nie przekracza kwoty 133 692 zł.

Mając powyższe na uwadze należy dostrzec, że Ustawodawca przewidział korzystanie z tzw. ulgi dla klasy średniej wyłącznie dla niektórych podatników uzyskujących przychody mieszczące się w ściśle określonym przedziale kwotowym. Z perspektywy praktyki stosowania omawianej regulacji uzasadnionym wydaje się pogląd, zgodnie z którym może to rodzić istotne trudności dla tych podatników i płatników, którzy są odpowiedzialni za regulowanie zaliczek na podatek dochodowy w sytuacji, w której w trakcie roku podatkowego nie ma pewności co do tego, czy przychody podatnika będą umożliwiały skorzystanie z omawianej regulacji. Dodatkowe wątpliwości mogą dotyczyć tych podatników, którzy uzyskują przychody z więcej niż jednego tytułu, tj. np. dwóch stosunków pracy albo stosunku pracy i pozarolniczej działalności gospodarczej.

Wprowadzając tzw. ulgę dla klasy średniej Ustawodawca w sposób szczególny uregulował sytuację małżonków, którzy zdecydują się na opodatkowanie łącznie od sumy swoich dochodów, po uprzednim odliczeniu, odrębnie przez każdego z małżonków, kwot pomniejszających dochód. W tym przypadku podatek określa się na imię obojga małżonków w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy łącznych dochodów małżonków. Rozwiązanie to określa się potocznie jako wspólne rozliczenie z małżonkiem. Warto jednak zauważyć, że z mocy przepisów szczególnych, nie jest ono dostępne dla każdego. Niezależnie jednak od przesłanek skorzystania z tego sposobu rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych trzeba odnotować, że również przy tym sposobie rozliczenia możliwe jest skorzystanie z tzw. ulgi dla klasy średniej na zasadach opisanych w art. 26 ust. 4c ustawy o PIT. Warto przy tym zastrzec, że praktyka sygnalizuje wątpliwości dotyczące wykładni rzeczonej normy. Dotyczy to w szczególności sytuacji, w której dochody małżonków opodatkowane osobno, przynajmniej w sytuacji jednego z nich, nie pozwalałby na stosowanie ulgi, zaś po zsumowaniu dochodów i podzieleniu na pół, taka możliwość wydawałaby się dopuszczalna.

Zasygnalizowane wyżej wątpliwości dostrzegło również Ministerstwo Finansów, które opublikowało poradnik mający na celu wesprzeć podatników i płatników w rozwiązaniu przedmiotowego problemu. Według poglądu zaprezentowanego w poradniku: „We wspólnym rozliczeniu z małżonkiem z ulgi dla klasy średniej może skorzystać każdy małżonek, jeżeli indywidualnie spełnia warunki do jej zastosowania. Jeżeli ich nie spełnia, to z ulgi skorzystają obydwoje małżonkowie pod warunkiem, że połowa rocznych, łącznych ich przychodów uprawniających do skorzystania z ulgi mieści się w przedziale od 68 412 zł do 133 692 zł”.

Zaprezentowany pogląd należy uznać za korzystny dla podatników. Dostrzeżenia wymaga jednak fakt, iż treść rzeczonego poradnika nie stanowi źródła powszechnie obowiązującego prawa. Trudno ją też uznać za wiążącą dla organów podatkowych, które w przyszłości mogą prowadzić weryfikację rozliczeń podatkowych. Zwłaszcza, że w bieżącym stanie prawnym można zaprezentować logiczny i spójny wywód wspierający pogląd, zgodnie z którym, gdy dochody małżonków opodatkowane osobno, przynajmniej w sytuacji jednego z nich, nie pozwalają na stosowanie ulgi, to po ich zsumowaniu i podzieleniu na pół taka możliwość nie istnieje nawet wówczas, gdy rzeczona wartość (po zsumowaniu i podziale) mieści się w przedziale od 68 412 zł do 133 692 zł.

Z uwagi na powyższe problematyka tzw. ulgi dla klasy średniej wymaga dalszego i pogłębionego śledzenia. Wydaje się, że małżonkowie, którzy zamierzają rozliczać się wspólnie i korzystać z ulgi, ale jednocześnie diagnozują powołaną wyżej wątpliwość, mogą rozważyć uzyskanie dodatkowej ochrony w ramach instytucji interpretacji indywidualnej.

Pliki do pobrania

• PKF Alert - Polsk Ład - ulga dla klasy średniej.pdf [PDF]