Korekty cen transferowych – zasady, dokumentowanie i wpływ na podatki

Alert autorstwa ekspertki PKF (Aneta Nędzyńska-Moczyróg - Doradca Podatkowy, Menadżer ds. Cen Transferowych).

Korekty cen transferowych – kluczowe zagadnienia dla podatników

Wielu podatników działających w ramach grup kapitałowych mierzy się z koniecznością dokonania korekt cen transferowych, szczególnie w pierwszym kwartale po zakończeniu roku finansowego. Wynika to z potrzeby weryfikacji rentowności transakcji przeprowadzonych z podmiotami powiązanymi i ewentualnego dostosowania wartości osiąganych przychodów lub ponoszonych kosztów do poziomu rynkowego. Korekty te mają istotne konsekwencje podatkowe, zarówno w kontekście podatku dochodowego, jak i VAT.  W niniejszym artykule omówimy, kiedy korekta cen transferowych jest uzasadniona, jak ją udokumentować oraz jakie skutki podatkowe może wywołać.

Warunki dokonania korekty cen transferowych

Na podstawie art. 11e ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT), korekta cen transferowych jest możliwa, jeśli spełnione są cztery kluczowe warunki:

1. Transakcja została zawarta na warunkach rynkowych, czyli takich, jakie przyjęłyby podmioty niepowiązane.
2. Zmieniły się istotne okoliczności wpływające na cenę transferową lub rzeczywiście zrealizowane przychody lub poniesione koszty uzasadniają konieczność dostosowania dochodowości do warunków rynkowych.
3. Podatnik posiada odpowiednie potwierdzenie od podmiotu powiązanego, np. oświadczenie lub dowód księgowy dokumentujący dokonanie korekty w identycznej wysokości.
4. Istnieje podstawa prawna do wymiany informacji podatkowych z krajem, w którym siedzibę ma podmiot powiązany.

Warto zauważyć, że kluczowe znaczenie mają pierwsze dwa warunki, ponieważ to one determinują ekonomiczne uzasadnienie korekty.

Przede wszystkim, podatnicy muszą wykazać należytą staranność w ustalaniu cen transferowych na poziomie rynkowym na etapie zawierania transakcji– np. poprzez przygotowanie analizy benchmarkingowej. Brak takiej dokumentacji może wykluczyć możliwość dokonania korekty.

Kolejnym istotnym aspektem jest istnienie klauzuli umożliwiającej korektę warunków finansowych w umowie między podmiotami powiązanymi, a jej uwzględnienie powinno zostać przeanalizowane pod względem ekonomicznego uzasadnienia, tj. czy w świetle funkcji, ryzyk i aktywów zaangażowanych w transakcję, klauzula ma ekonomiczne uzasadnienie i podmioty niepowiązane również zgodziłyby się na taki sposób kształtowania wynagrodzenia.

Przesłanki, które mogą uzasadniać zasadność dokonania korekty cen transferowych

Korekty mogą być konieczne w przypadku:

• Zmian cen surowców lub materiałów, np. istotnych wzrostów cen energii czy metali,
• Zmian stóp procentowych wpływających na koszty finansowania,
• Wahań kursów walut, które mogą zmieniać rentowność transakcji,
• Nagłych zmian rynkowych, np. związanych z pandemią, wojną czy regulacjami.

Ponadto korekta może wynikać z potrzeby dostosowania cen na podstawie rzeczywistych kosztów i przychodów, jeśli wcześniej były one ustalane na bazie budżetów i prognoz.

Ujęcie korekty w rozliczeniach podatkowych

Gdy korekta spełnia warunki z art. 11e ustawy CIT, należy ją ująć wstecznie, tj. w okresie, którego dotyczy:

• Korekta przychodów – poprzez zwiększenie lub zmniejszenie przychodów danego okresu rozliczeniowego,
• Korekta kosztów – poprzez odpowiednie zwiększenie lub zmniejszenie kosztów uzyskania przychodów.

Jeśli korekta prowadzi do zwiększenia dochodu (korekta in plus), wystarczy spełnić pierwsze dwa warunki. Natomiast w przypadku korekty zmniejszającej dochód (korekta in minus), konieczne jest spełnienie wszystkich czterech warunków.

Gdy warunki art. 11e nie są spełnione, korekta powinna zostać rozliczona zgodnie z ogólnymi zasadami wynikającymi z art. 12 ust. 3j-3m oraz art. 15 ust. 4i-4k ustawy CIT, czyli w okresie otrzymania faktury korygującej lub innego dokumentu potwierdzającego przyczyny korekty.

Ministerstwo Finansów w objaśnieniach z 31 marca 2021 r. wskazało, że korekta in minus niespełniająca warunków art. 11e nie powinna być dokonywana na zasadach ogólnych. Jednak w licznych interpretacjach indywidualnych Dyrektor KIS przyznał podatnikom prawo do takich korekt, np. w interpretacji z 27 grudnia 2023 r. (0111-KDIB1-3.4010.650.2023.1.PC).

Dokumentowanie korekty cen transferowych a VAT

Przepisy CIT nie określają, jaki dokument należy wykorzystać do korekty cen transferowych. Może to być:

• Nota księgowa (debetowa/kredytowa),
• Zbiorcza faktura korygująca,
• Faktura korygująca do konkretnej pozycji na fakturze.

Jeśli korekta cen transferowych nie wpływa na podstawę opodatkowania VAT, nie podlega VAT i nie powinna być dokumentowana fakturą VAT. Ma to miejsce, gdy celem korekty jest dostosowanie rentowności do poziomu rynkowego, a nie zmiana wartości dostawy towarów lub usług.

Podsumowanie

Korekty cen transferowych są kluczowym elementem rozliczeń w grupach kapitałowych. Ich prawidłowe przeprowadzenie wymaga analizy ekonomicznej, dostosowania do przepisów CIT oraz uwzględnienia potencjalnych skutków podatkowych, w tym konsekwencji dla VAT. Dokumentacja korekt powinna być odpowiednio dobrana do konkretnej sytuacji, a podatnicy muszą zachować ostrożność, aby spełnić warunki umożliwiające rozliczenie korekty wstecznie.